فروش اوراق اختیار خرید

منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟

معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عده‌ای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس می‌افتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام می‌شود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آن‌ها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهم‌ترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.

در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت می‌کنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله

برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز می‌کنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص می‌کنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشنده‌ای که با او قرارداد اختیار معامله بسته‌اید، خریداری کنید.

در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کرده‌اید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کرده‌اید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.

یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کرده‌اید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، می‌توانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر می‌شوید.

شما می‌توانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری می‌کند.

برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری می‌کند. در این حالت او می‌تواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.

حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود می‌کند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی می‌تواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.

همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشن‌ها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند.

اختیار خرید (Call Option)

در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده می‌شود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید می‌روند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و می‌خواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آن‌ها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری می‌کنند تا در فروش اوراق اختیار خرید آینده با افزایش قیمت‌ها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.

اختیار فروش (Put Option)

قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمت‌ها است و با پیش‌بینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش می‌زند.

بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله

• برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقه‌مندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاری‌هایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
• زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام می‌شود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز می‌شود.
• قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی فروش اوراق اختیار خرید و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد می‌تواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است می‌تواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
• معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت می‌گیرد.
• در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله اعمال می‌شود.
• همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده می‌شود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
• برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمی‌شود، هر دو طرف معامله ودیعه‌ای را به اتاق پایاپای بورس تحویل می‌دهند.
• قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب می‌شود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
• نوسان‌گیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی می‌کنند از نوسان قیمت‌ها و پیش‌بینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

احتمالا این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیت‌هایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری می‌کنند.

• کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمت‌ها در آینده
• کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما می‌توانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
• نیار به نقدینگی کمتر
• کاهش ریسک انجام معاملات

تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی

همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد می‌شود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.

به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری می‌کند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد می‌شوند.

سخن آخر

قراردادهای اختیار معامله از جمله مهم‌ترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل می‌شوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده می‌شود.

در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگی‌ها هم نیست. علاقه‌مندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟(ویدئو+مثال کاربردی)

برای بیمه سهم ها در بورس ایران یکی از راه های پیشنهادی استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی است. اما آیا خرید این اوراق واقعا سهم های شما را بیمه میکند؟ برای دانستن پاسخ این سوال با ما همراه باشید.

مقدمه

بازار سرمایه همگام با تحولات دنیای جدید به‌پیش می‌رود و متناسب با نیازهای تازه جامعه، اقدام به طراحی ابزارهای نوین جهت پاسخ‌گویی به این نیازها می‌کند. یکی از این ابزارهای نوین، اوراق اختیار فروش تبعی است. برخی افراد پس از بررسی سهمی تمایل دارند نسبت به خرید سهم مربوطه اقدام کنند اما از سویی نگران ریزش قیمت سهم در روزها و ماه‌های آینده در اثر هیجانات و نوسانات بازار هستند. شرکتی که ناشر سهم مربوطه است و ازلحاظ بنیادی قوی است و به سهم خود ا اطمینان دارد، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کند.

به این معنی: با توجه به اطمینانی که من به سهم خودم دارم، حاضرم سهمم را به‌نوعی بیمه کنم. با انتشار اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، تعهد می‌دهد که در تاریخی در آینده که مشخص کرده، سهم شرکت خودش را به قیمتی معین، بخرد. خریدار با خرید اختیار فروش تبعی، خیالش راحت می‌شود که سهمش پایین تراز قیمتی که ناشر تضمین کرده نخواهد آمد. اگر در آن زمان قیمت سهمش پایین‌تر از قیمتی بود که خود شرکت تعهد کرده، از حق اختیار فروش تبعی‌اش استفاده می‌کند و سهم را به ناشر (که تعهد داده) باقیمتی که از قبل مشخص‌شده، می‌فروشد. خریدار اختیار فروش تبعی، اگر قیمت سهم بالاتر از مبلغی بود که خود ناشر تعهد کرده، چون سود بیشتری می‌برد، از حقش صرف‌نظر می‌کند.

البته استفاده از این اختیار فروش تبعی شرایط خاص خودرا دارد که در ادامه مقاله به آن‌ها اشاره می‌شود.

ازجمله مواردی که در ادامه مقاله اشاره می‌شود:

فرایند انجام اختیار فروش تبعی چیست؟

تفاوت اختیار فروش تبعی با اختیار فروش چیست؟

این‌که اختیار فروش تبعی چه مزایا و چه معایبی دارد؟

به چه نکات مهمی در اختیار فروش تبعی باید توجه کرد؟

برای کسب اطلاعات مهم درزمینه اختیار فروش تبعی، با ادامه مطالعه مقاله همراه ما باشید. همچنین شما عزیزان می توانید جهت تکمیل اطلاعات خود، از ویدئوی این صفحه نیز که از مجموعه آموزش های شخصی دکتر درخشی است نیز دیدن کنید. اگر همچنان به دنبال اطلاعات بیشتر هستید، پیشنهاد می کنیم از دوره آموزش بورس جامع دکتر درخشی نیز دیدن کنید.

اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش تبعی، قراردادی دوطرفه است که بین خریدار و فروشنده منعقد می‌شود. بر اساس این قرارداد خریدار اختیار فروش تبعی حق دارد (البته مجبور نیست و تعهدی ندارد و مختار است.) مقدارمشخصی از دارایی درج‌شده در قرارداد را باقیمت مشخص و در تاریخ مشخصی بفروشد.

در مقابل، فروشنده اختیار فروش تبعی، در مقابل این حق اختیار فروش تبعی که به خریدار اعطا کرده (در هنگام انعقادقراداد) مبلغی دریافت می‌کند.

این مبلغ به ازای هر برگ اختیار فروش تبعی یک ریال است. فروشنده اختیار فروش تبعی، طبق مفاد قرارداد متعهد است که اگر خریدار اختیار فروش تبعی در سررسید قرارداداختیارفروش تبعی، تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی را داشته باشد

(به‌شرط رعایت مفاد قرارداد)، نسبت به خرید اختیار فروش تبعی طبق قرارداد اقدام کند و وجه مربوطه را به خریدار اختیار فروش تبعی بپردازد. زمانی افراد، اقدام به خرید اختیار فروش تبعی می‌کنند که پیش‌بینی‌شان از قیمت سهم این است که در آینده کاهشی خواهد بود و به این وسیله خودرادرمقابل کاهش قیمت آتی سهم، بیمه می‌کنند.

اگر در سررسید اختیار فروش تبعی، قیمت سهم مساوی یا بالاتر از قیمت اختیار فروش تبعی باشد، از اعمال اختیار فروش تبعیشان، امتناع می‌کند و تنها چیزی که از دست می‌دهد مقدار وجه اولیه ایست که بابت خرید این اختیار فروش تبعی پرداخته است. (که آن‌هم بسیار ناچیزاست.)

اگر در سررسید اختیار فروش تبعی، قیمت سهم کمتر از قیمت اختیار فروش تبعی بود، درواقع پیش‌بینی شما درست از آب درآمده و شما می‌توانید تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی کنید و فروشنده نیز طبق مفاد قرارداد ملزم به خرید اختیار فروش تبعی باقیمت اعمال و واریز وجه به‌حساب شما است.

تفاوت اختیار فروش تبعی و اختیار فروش چیست؟

بین اختیار فروش تبعی و اختیار فروش سه تفاوت وجود دارد:

تفاوت اول: در خرید اختیار فروش تبعی شما در تعداد خرید، محدودیت دارید، درحالی‌که در اختیار فروش، شما محدودیتی در تعداد خرید ندارید.

تفاوت دوم: برای خرید اختیار فروش تبعی، شما حتماً باید سهم پایه را به همان تعداد بخرید ولی در اختیار فروش شما الزامی به خرید سهم پایه ندارید.

تفاوت سوم: از الزامات خرید اختیار فروش تبعی، این است که تازمان سررسیداختیارفروش تبعی، شما حق فروش آن را ندارید درواقع بازار ثانویه ندارد ولی اختیار خرید دارای بازار ثانویه است و شما می‌توانید درهرزمانی اقدام به فروش آن کنید.

نحوه خرید اختیار فروش تبعی چگونه است؟

روند کار به این شیوه است که ابتدا اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی توسط ناشر اعلام عمومی می‌شود.

شرایطی که در این اطلاعیه باید موردتوجه قرار گیرد مواردزیرهستند:

1-حداکثر مقدار هر سفارش

2-قیمت هر سفارش که یک ریال است.

3-قیمت اعمال اختیار فروش تبعی

4-سررسید اختیار فروش تبعی

در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سهام فملی موارد زیر وجود دارد: حداکثر میزان هر سفارش 100 هزار ورقه است قیمت هر سفارش یک ریال تعیین‌شده است. قیمت اعمال 14400 ریال است. سررسید اختیار فروش تبعی 06/11/1400 است. دوره معاملاتی هم از 07/11/1399 تا 6/11/1400 است.

اگر شما قصد خرید 10 هزار اختیار فروش تبعی فملی را داشته باشید، شما باید در همان مدت دوره معاملاتی (7/11/1399) ابتدا اقدام به خرید تعداد 10 هزار سهم پایه -که همان فملی است – کنید. (به قیمت تابلو روزانه) سپس اقدام به خرید 10 هزار اختیار فروش تبعی فملی با نماد هفملی 011 کنید و بابت آن 10 هزارریال می‌پردازید. (به ازای هر اختیار فروش خرید یک ریال می‌پردازید.)

شما با این خرید تا تاریخ سررسید اختیار فروش تبعی فملی (که 06/11/1400 است.) حق فروش 10 هزارسهم فملی و همچنین اختیار فروش تبعی آن را ندارید. (البته اگربخواهید از این حق استفاده کنید.) باید در روز سررسید اختیار فروش تبعی، معادل اختیار فروش تبعی سهم پایه داشته باشد تا بتوانید حق اعمال را داشته باشید.

نحوه اعمال اختیار فروش تبعی چطور است؟

در زمان سررسید اختیار فروش تبعی با سه احتمال مواجه می‌شویم:

1 و 2: قیمت سهم پایه، مساوی یا بالاتر از قیمت اعمال اختیار فروش تبعی است.

3: قیمت سهم پایه، کمتر از قیمت اعمال اختیار فروش تبعی است.

در حالتی که در سررسید، قیمت سهم پایه مساوی یا بیشتر از قیمت اعمال باشد، بنابراین اعمال اختیار فروش تبعی منطقی نیست. شما از اختیار فروش تبعی خود صرف‌نظر می‌کنید و تنها چیزی که از دست می‌دهید هزینه ایست که موقع خرید این حق پرداختید. (بسیار ناچیزاست.)

در حالت بعدی، اگر در سررسید، قیمت سهم پایه، پایین‌تر از قیمت اعمال فروش تبعی باشد؛ شما می‌توانید از این حق خود استفاده کنید و با تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی از کارگزاری، شرکت فروشنده (شرکت ناشر) اختیار فروش تبعی، طبق مفاد قرارداد اقدام به خرید اختیار فروش تبعی شما باقیمت اعمال کرده و درنهایت مبلغ مربوطه را به‌حساب شما واریز می‌کند.

مزایای اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش تبعی دارای مزایایی است که برای برخی افراد می‌تواند مهم باشد. ازجمله مزایای اختیار فروش تبعی:

1-تضمین اصل و سود سرمایه است.

2-کاهش یافتن ریسک سرمایه‌گذاری و همچنین حمایت سهامدار عمده از سهم است.

3-افزایش اعتماد بیشتر سهامداران به سهامی که اختیار فروش تبعی دارند.

4-عدم فروش سهام در بازار ریزشی و کم شدن هیجانات بازار

به علت بلوکه شدن سهم تا سررسیداختیارفروش تبعی (البته درصورتی‌که فرد بخواهد تا سررسید اختیار فروش تبعی با سهم بماند و از این حق استفاده کند.)

معایب اختیار فروش تبعی چیست؟

اختیار فروش تبعی در کنار مزایایش، دارای معایبی نیز هست.

برخی معایب اختیار فروش تبعی به شرح زیر است:

1-بعد از تاریخ اعمال، تعهد عرضه‌کننده عملاً تمام می‌شود.

2-نبود بازار ثانویه برای معامله و این‌که تا پایان سررسید نمی‌توانید نسبت به فروش اختیار فروش تبعی اقدام کنید. (به قولی صاحب اول و آخرش خودتان هستید!)

3-وجود محدودیت در تعدادخریدبرای هر فرد (کد عملیاتی)

4-حتماً برای داشتن و خریدن حق اختیار فروش تبعی، باید سهم پایه راهم به همان تعداد بخرید.

در تاریخ 27/7/1400، اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی شرکت مخابرات ایران با نماد (اخابر) توسط ناظر اعلام عمومی گردید.

شرایطش به شرح زیر بود:

ا-حداکثر هر سفارش، 100 هزار سهم است.

2-قیمت اختیار فروش تبعی یک ریال است.

3-قیمت اعمال: 10834 ریال

4-سررسید اختیار فروش تبعی:27/01/1402

5-دوره معاملاتی:27/7/1400 تا 27/1/1402

تصمیم شما خرید تعداد 10 هزار اختیار فروش تبعی سهام شرکت مخابرات ایران است.

در روز 27 مهر 1400 که اختیار فروش تبعی توسط ناشر عرضه‌شده، قیمت سهم اخابر در بازه 7800 تا 8170 ریال نوسان داشته است. شما برای خرید تعداد 10 هزار اختیار فروش تبعی، مجبورید معادل آن (10 هزار) سهم پایه که همان سهام شرکت مخابرات ایران با نماد اخابر هست، بخرید. فرض کنید قیمت خرید شما 8000 ریال باشد. شما 10 هزار سهم اخابر به قیمت هر سهم 8000 ریال می‌خرید و حدود 80 میلیون ریال می‌پردازید. برای خرید اختیار فروش تبعی هم باید 10 هزاریال دیگر پرداخت کنید.

درواقع: پرداختی شما یکی بابت خرید خود سهم پایه است (8 میلیون تومان) و دیگری هم بابت خرید اختیار فروش تبعی است. (هزار تومان)

تصور بفرمایید امروز 27/1/1402 است وشمامی‌توانید تقاضای اعمال اختیار فروش تبعی را به کارگزاری ارسال کنید. قیمت سهم در این تاریخ می‌تواند یکی از سه حالت زیر باشد:

1-قیمت سهم اخابر:9000 ریال است.

2-قیمت سهم اخابر: 10834 ریال است.

3-قیمت سهم اخابر: 15000 ریال است.

در حالت دوم و سوم شما از انجام اختیار فروش تبعی صرف‌نظر می‌کنید.

در حالت اول که قیمت اخابر به 9000 ریال رسیده و قیمت اعمال شما رقم 10834 ریال است، اقدام به اعمال اختیار فروش تبعی می‌کنید و شرکت ناشر مجبور و متعهد است که 10 هزار سهم شمارا در قیمت 10834 ریال بخرد اگرچه که قیمت تابلوی سهم اخابر 9000 ریال باشد و شما از این معامله سود کرده‌اید.

(توجه شود: از 27/7/1400 تا 27/1/1402 سرمایه شما در سهم اخابر بلوکه‌شده است وشماسهمتان را نگه‌داشته‌اید.)

نکات مهم اختیار فروش تبعی:

1-تقسیم سود در مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت پایه و همچنین افزایش سرمایه شرکت پایه، باعث تعدیل قیمت اعمال و تعداد اوراق اختیار فروش می‌شود.

نمونه تعدیل بعدازتعیین سودنقدی بعدازمجمع عمومی عادی سالیانه سهم فملی

نمونه تعدیل اختیار فروش تبعی شرکت فملی بعد از افزایش سرمایه

2-توقف و بازگشایی نماد معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی به‌طور هم‌زمان با توقف و بازگشایی دارایی پایه در بازار انجام می‌شود.

3-درصورتی‌که در " تاریخ اعمال" نماد معاملاتی سهم پایه، بسته باشد، بورس تاریخ اعمال اوراق اختیار فروش تبعی را تا روز بازگشایی نماد معاملاتی سهم پایه به تعویق خواهد انداخت مشروط به این‌که مدت تعویق حداکثر 7 روز کاری گردد.

درصورتی‌که تا پایان روز هفتم کاری بعد از تاریخ اعمال، کماکان نماد معاملاتی سهم پایه بسته باشد اوراق اعتبار فروش تبعی بر اساس آخرین قیمت پایانی سهم پایه تسویه می‌شود.

خلاصه و نتیجه‌گیری:

وقتی‌که بازار منفی می‌شود و در دل سهامداران ترس می‌افتد، سهامدار عمده که قصد دارد از سهامش حمایت کند، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می‌کند. اوراق اختیار فروش تبعی بااختیارفروش متفاوت است.

سهامدار عمده با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی، اعلام می‌کند من سهمم را ضمانت می‌کنم. من سهمم را بیمه می‌کنم.

شرکت ناشر (سهامدار عمده شرکت) می‌گوید:

شما سهم شرکت من را بخر اگر قیمتش پایین آمد، من در این قیمتی که مشخص می‌کنم و باهم توافق می‌کنیم (که به آن قیمت اعمال می‌گویند) سهم را از شما می‌خرم و شما نگران پایین آمدن قیمت سهم از این مبلغ نباشید.

در اوراق اختیار فروش تبعی، همانگونه که دکتر درخشی در ویدئو اشاره کردند، دو پارامتر خیلی مهم است.

یک مورد قیمت اعمال است.

مورد دیگر تاریخ اعمال است.

شرکت ناشر می‌گوید قیمت سهام بانک صادرات الآن 390 تومان است اگر در اسفندماه امسال، قیمت سهم به 300 تومان رسید، من ضمانت می‌کنم در قیمت 375 در آن زمان از شما خرید کنم.

به این قیمت 375 تومان قیمت اعمال گفته می‌شود.

تاریخی هم که در آن تاریخ می‌خواهد در قیمت اعمال بخرد، سررسید تاریخ اعمال گفته می‌شود. درسایت: TSETMC.COM در قسمت ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی، اختیار فروش تبعی قابل‌مشاهده است.

برخی از اختیار فروش تبعی در بورس ایران:

همصادر 108-هامید 104-هکشو 208-هکویر 109-هبساز 103-هفارس 014-هفجر 102-همبین 102

اختیارف ت ثامید-2050-20/04/01(هامید 104) یعنی چه؟

جوابش این‌چنین است:

سهم شرکت توسعه و عمران امید طی اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ثامید در تاریخ 5/4/1400 اعلام کرده است، درصورتی‌که شما اختیار فروش تبعی را بخرید، در تاریخ 20/4/1401 سهم ثامید (توسعه و عمران امید) را به قیمت 2050 ریال از شما می‌خرد. (توجه: قیمت سهم در روز اطلاعیه عرضه: بین 1645 و 1738 ریال بود)

ازجمله مزایای اختیار فروش تبعی: کاهش فشار فروش سهم است. از معایبش هم این است که تا سررسید اختیار فروش تبعی امکان فروش ندارید. (یادتان باشد که قیمت خرید اختیار فروش تبعی یک ریال است.)

اوراق اختیار فروش تبعی، توسط سهامدار عمده و حقوقی‌ها منتشر می‌شود و سهامداران خرد می‌توانند بخرند. ازجمله شرایط خرید آن است که:

باید معادل اختیار فروش تبعی سهم شرکت مورداشاره را بخرید.

هر تعداد بخواهید نمی‌توانید بخرید بلکه محدودیت دارد به‌نحوی‌که برخی شرکت‌ها محدودیت 50 هزار دارد برخی دیگرمحدویت خرید 100 هزار دارد.

به دلیل نبودن بازار ثانویه قابل‌فروش نیستند و شما برای این‌که بتوانید از حق اختیار فروش تبعی خود استفاده کنید باید تا سررسید با سهم بمانید و حق فروش ندارید.

در سررسید هم اگر قیمت پایین بیاید شما می‌توانید قیمت اعمال را انجام دهید و به پولتان برسید.

برخی به‌جای این‌که اختیار فروش تبعی را بخرند، این عرضه اختیار فروش تبعی را نشانه‌ای و علامتی تلقی می‌کنند از این‌که سهم پایین تراز این قیمت نخواهد آمد و اگر دیدند که قیمت سهم از قیمت اعمال پایین‌تر آمده است، سهم را می فروشند ونمی گذارند پولشان در اختیارفروش تبعی بلوکه شود.

در این مقاله سعی شد، اختیار فروش تبعی با مثال کاربردی تشریح شود و ابعاد مهم آن تشریح شود. بسیار خوشحال خواهیم شد که نظرات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله سهام؛ نقطه عطف بازار سرمایه

قراردادهای اختیار معامله از جمله ابزارهای نوین مالی است که اخیراً به بازار سرمایه راه یافته است. براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله، خریدار “اختیار معامله”، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده را به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آماده اجراء تعهدات قرارداد (خرید یا فروش دارایی پایه) مذکور است. چنان‌که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر، هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است را از دست می‌دهد. از طرف دیگر؛ فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

قرارداد اختیار معامله سهم

1. اختیار خرید: قراردادی است که طبق آن خریدار، اختیار (نه اجبار) دارد که دارایی پایه مورد نظر را در زمان مشخصی از آینده با قیمت اعمال مشخص خریداری کند.
2. اختیار فروش: قراردادی است که طبق آن خریدار، اختیار (نه اجبار) دارد که دارایی پایه فروش اوراق اختیار خرید مورد نظر را در سررسید قرارداد با قیمت اعمال مشخص بفروشد.

قیمت اعمال، یک قیمت تفاهم شده بین خریدار و فروشنده اختیار است. سررسید قرارداد نیز تاریخ تفاهم شده آتی در قرارداد خواهد بود. دارایی پایه را می‌توان سهام، دارایی فیزیکی، ارزهای قابل معامله و سایر مواردی در نظر گرفت که قرارداد اختیار معامله بر روی آن تعریف می­شود.

• بر خلاف سمت خریدار، فروشنده اختیار در صورت اعمال قرارداد از سوی خریدار، موظف به فروش یا خرید دارایی پایه خواهد بود و اختیاری در این بین ندارد.
• با توجه به نکات ذکرشده، چهار حالت کلی برای طرفین معامله اختیار می­توان متصور شد: خریدار اختیار خرید / فروش، فروشنده اختیار خرید / فروش. خریدار اختیار خرید/فروش اختیار انجام معامله و فروشنده اختیار خرید/فروش موظف به فروش/خرید دارایی پایه (در صورت اعمال سمت خریدار) خواهد بود.

تجربه جهانی و ایران

تجربه جهانی مرتبط با ابزار اختیار به اوایل قرن 18 در اروپا و آمریکا برمی­گردد؛ اما مبادله رسمی در قالب اختیار معامله سهام، ابتدا در سال 1975 در بورس سهام آمریکا (AMEX) و بورس فیلادلفیا (PHLX) راه‌اندازی شد. بورس شیکاگو (CBOT) در 1973 یک بورس انحصاری برای اختیار معاملات روی سهام تشکیل داد.

هم‌اکنون در ایران قراردادهای اختیار بر روی سهام تعدادی از شرکت­های بزرگ و تاثیرگذار بورس طراحی و قابل انجام است؛ از جمله بانک ملت، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، گل گهر، مپنا، نفت و گاز پارسیان، ایران‌خودرو، فولاد خوزستان، ملی مس، پالایشگاه اصفهان و پالایشگاه بندرعباس.

شخص خریدار اختیار باید به میزان اندازه قرارداد ضرب در قیمت پرداختی (پرمیوم) اختیار در حساب کارگزاری وجه داشته باشد (بیشترین ریسک سمت خریدار، زیان به مبلغ پرمیوم است.)

شخص فروشنده اختیار با توجه به اینکه در معرض ریسک قرار دارد، مبلغی تحت عنوان پرمیوم پرداختی سمت خریدار را دریافت می‌کند. همچنین باید وجه مشخصی با توجه به ضرایب تصویب شده توسط سازمان بورس اوراق بهادار در حساب وی مسدود شود تا تضمین کافی برای اعمال خریدار وجود داشته باشد.

در صورتی که قیمت بازار دارایی پایه از نرخ توافقی قرارداد پیشی گیرد، اختیار خرید معامله با ارزش می‌شود. با توجه به این نکته، سه حالت کلی برای هر قرارداد اختیار وجود دارد:

در صورتی که ارزش دارایی پایه کمتر، برابر یا بیشتر از قیمت اعمال توافق شده باشد، اختیار خرید معامله را به ترتیب بی‌ارزش، به ارزش و با ارزش می­دانند. این تقسیم‌بندی برای اختیار خرید است و برای اختیار فروش، دقیقاً فروش اوراق اختیار خرید به عکس این شرایط صادق است.

کاربردهای اختیار معامله

اختیار معامله معمولاً برای سه دسته از سرمایه‌گذاران مناسب است:

1. پوشش‌دهندگان ریسک: اشخاصی که مالک، تولیدکننده یا مصرف‌کننده دارایی پایه هستند، برای قرار گرفتن در منطقه امن، می‌توانند وارد قرارداد اختیار معامله می­شوند. به‌عنوان‌مثال؛ مصرف‌کننده صنعتی یک ماده اولیه که بازار آن ماده، دارای نوسان قیمتی بالایی است، می‌تواند وارد سمت خرید اختیار خرید آن ماده اولیه شود و هزینه مواد اولیه خود در آینده را تثبیت نماید. سمت فروش برای طیف وسیع‌تری از دارایی­ها قابل تعریف است. مثلاً فردی که مالک سهام یک شرکت می‌باشد و معتقد به روند رو به کاهش قیمت سهام است، می‌تواند اختیار فروش آن سهام را خریداری کرده و از ریسک افت قیمت دارایی خود اجتناب کند.
2. سفته بازان و استفاده از اهرم در معاملات: هدف سفته‌باز، کسب سود از تحرکات دارایی پایه است. در صورتی که سرمایه­گذار به بهتر (بدتر) شدن شرایط معامله یک دارایی پایه اعتقاد داشته باشد، به جای خرید (فروش) دارایی می­تواند اقدام به خرید (فروش) اختیار معامله آن کند. مهم‌ترین نقطه قوت استفاده از قرارداد اختیار به جای سرمایه­گذاری مستقیم بر دارایی پایه را ­می‌توان استفاده از اهرم ایجاد شده در این بین دانست، چراکه پرمیوم پرداختی برای اختیار، عموماً در مقایسه با قیمت دارایی پایین، درصد کمی است.
3. آربیتراژگر: هدف این دسته از معامله گران، کسب سود بدون ریسک از طریق ورود همزمان در دو بازار است. در واقع؛ به دلیل عدم دقت کافی در بازار معاملات سهام و تغییرات شدید مثبت و منفی قیمت سهام، فرصتی ایجاد می‌شود که شخص آربیتراژگر، قرارداد اختیار خرید با قیمت پایین‌تر را با پرمیوم پرداختی پایین خریداری می‌کند و قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بالاتر را به پرمیوم دریافتی بالاتری می‌فروشد و به این روش کسب سود می‌کند. معمولاً در بازارهای کارآ، این نوع فرصت­ها در زمان کوتاهی از بین می­روند.

عموماً دو نوع آپشن در بازارها قابل دسترسی است

• آپشن اروپایی: این آپشن فقط در سررسید قرارداد قابل اعمال است و انعطاف و جذابیت کمتری دارد. آپشن‌های موجود در بازار سرمایه ایران، همگی از نوع اروپایی هستند.
• آپشن آمریکایی: در هر زمان از انعقاد قرارداد تا سررسید توسط خریدار قابل اعمال است.

اعمال قرارداد اختیار، در صورتی انجام می‌شود که شخص خریدار اختیار از به اجرا گذاشتن حق انتخاب خود کسب سود کند. به عنوان مثال؛ شخص خریدار اختیار خرید سهم الف به قیمت اعمال توافقی 200 تومان، در زمان سررسید با قیمت بازار 250 تومان دارایی پایه مواجه شود. در این حالت شخص، حق خرید خود به قیمت 200 تومان را اعمال کرده و در بازار سهم را به قیمت 250 تومان فروخته و از این محل، سود 50 تومانی کسب می­کند. سود شخص در اصل پس از کسر پرمیوم پرداخت شده ابتدایی برای قرارداد اختیار خرید به‌دست خواهد آمد.

سمت فروش اختیار دو حالت کلی دارد:

1. حالت اول آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را نیز در تملک داشته باشد. به عنوان مثال؛ تولیدکننده مس را تصور کنید که مس تولیدی دارد و در زمانی که قیمت مس 6 هزار دلار است، اقدام به فروش قرارداد اختیار خرید مس به قیمت 6300 با پرمیوم 20 دلاری می­کند. در زمان سررسید، یا قیمت کمتر از 6 هزار و 300 دلار است اختیار اعمال نمی­شود و عایدی فروشنده 20 دلار خواهد بود؛ اما در حالت دوم، اگر قیمت بالای 6 هزار و 300 دلار برود، سمت خریدار حق خود را اعمال می­کند؛ در نتیجه با توجه با دارایی مس، هم تولیدات به قیمت بالاتری فروش رفته و هم 20 دلار پرمیوم دریافت شده است.
2. حالت دوم آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را در اختیار نداشته باشد. در این حالت، سود فروشنده محدود به پرمیوم دریافتی است؛ اما ضرر آن ممکن است، حتی به بی‌نهایت برسد. مثلاً زمانی را تصور کنید که دارایی پایه در زمان سررسید به دلیل کمیاب شدن، قیمت تصاعدی و صعودی پیدا کند و فروشنده با هر رشد قیمتی برای تامین و تحویل آن، هزینه (زیان) بیشتری را تجربه کند.

ارزش‌گذاری اختیار

عوامل مختلفی بر ارزش قرارداد اختیار اثرگذار است. به کمک مدل‌سازی و بررسی­های انجام گرفته، مدل معروف به “بلک-شولز” در قراردادهای اختیار بیشترین کاربرد را دارد. در مدل­های ارزش‌گذاری اختیار، عوامل زیر از دید سرمایه­گذاری بیشترین اهمیت را دارند:

1. زمان تا سررسید: هر چه زمان سررسید طولانی‌تر باشد، بر ارزش اختیار اثر مثبت دارد.
2. قیمت دارایی پایه: هرچه قیمت دارایی پایه در حال حاضر بالاتر باشد پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، مبلغ بالاتر (کمتر) خواهد بود.
3. قیمت اعمال: هر چه قیمت اعمال برای یک اختیار خرید (فروش) بالاتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار پایین‌تر (بالاتر) است.
4. نوسان‌پذیری: تغییرات قیمتی دارایی پایه ارزش اختیار را بالا می‌برند. در نتیجه، رابطه نوسان‌پذیری با پرمیوم پرداختی در هر نوع اختیار مثبت است.
5. نرخ بهره بدون ریسک: این معیار را می­توان معادل با نرخ سود بانکی یا اوراق خزانه دولت در بازار سرمایه دانست. مشخص است که هر چه نرخ بهره بدون ریسک بالاتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، بالاتر (پایین‌تر) است.
6. سود نقدی یا عایدی بین دوره: هرچه دارایی پایه تا زمان سررسید، عایدی بیشتری داشته باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، کمتر (بیشتر) خواهد بود.

مجموعه عوامل بالا با استفاده از روش “بلک-شولز” به نتیجه‌گیری درباره ارزش یک اختیار می‌رسد. به منظور سهولت کار می‌توان از ماشین‌حساب‌های در دسترس از جمله در درگاه اینترنتی بورس اوراق بهادار تهران استفاده کرد.

ارزشمند شدن اختیارها

در این بخش، تمرکز بر ارزشمند شدن قرارداد اختیار در سهام خواهد بود. معنی “با ارزش شدن” در قراردادهای اختیار، تنها برای سمت خریدار اختیار معنا خواهد داشت؛ زیرا عایدی سمت فروشنده تنها منحصر به پرمیوم دریافتی از سمت خریدار است و از طرف دیگر، حد بالای زیان خریدار اختیار، محدود به مبلغ پرداختی پرمیوم خواهد بود. با توجه به این توضیح، ریسک سمت فروشنده بسیار بیشتر از سمت خرید است؛ به‌خصوص در صورتی که فروش اختیار خرید، بدون پوشش ریسک (مالکیت دارایی پایه) انجام شده باشد که قیمت می­تواند تا بی‌نهایت رشد کند و ضرر فروشنده بی‌نهایت شود. با توجه به توضیحات داده شده در قرارداد اختیار، سود اعمال خریدار برابر زیان اجرای تعهد از سمت فروشنده خواهد بود. در ادامه به مرور یک مثال در این باره می پردازیم:

تصور کنید که شخصی اختیار خرید سهم با قیمت فعلی 200 تومان را با قیمت اعمال 250 تومانی برای دو ماه دیگر با پرمیوم 5 تومان خریداری کرده است؛ در صورتی که قیمت سهم در دو ماه آینده 280 تومان شود، سمت خریدار حق خود را اعمال می­کند و سهم را به قیمت 250 تومان از طرف فروشنده قرارداد خریداری می‌کند و در بازار 280 تومان می­فروشد. در نتیجه؛ اختیار خرید 30 تومان (تفاضل 280 و 250) با ارزش بوده و سود کل خریدار 25 تومان (کسر 5 تومان از ارزش پرمیوم) بوده است.

گرچه اختیار قابل معامله در بازار سرمایه ایران، اروپایی است؛ اما لزوماً نیاز به نگهداری تا زمان سررسید و اعمال اختیار نیست. با توجه به مکانیزم تعریف نمادهای معاملات اختیار در بورس اوراق بهادار، امکان گرفتن موقعیت عکس اختیار اخذ شده و بستن موقعیت باز اختیار و در نتیجه شناسایی سود (زیان) ایجاد شده، محیا است. در صورتی که شخص، اختیار را با قیمت پایین‌تر خریداری کرده باشد و در بازار معاملاتی با قیمت بالاتر بفروشد، کسب سود می­کند.

اعمال یا تسویه نقدی

در صورتی که اختیار “با ارزش” باشد، اعمال یا تسویه اختیار در سررسید به دو روش نقدی یا فیزیکی انجام می‌شود. در روش فیزیکی؛ دارایی پایه مورد معامله تحویل داده می­شود، اما در روش تسویه نقدی، تنها مابه‌التفاوت قیمت روز دارایی پایه و قیمت توافقی قرارداد پرداخت خواهد شد. در زمان تسویه، قدرت تصمیم‌گیری در دست فروشنده اختیار خرید یا فروش است و تنها در صورتی که فروشنده تسویه نقدی را انتخاب کند، این روش انجام می­شود و در غیر این صورت اولویت با تحویل فیزیکی است. در بازار سرمایه ایران با توجه به سیستم سپرده‌گذاری مرکزی و محدودیت­های موجود، تنها زمانی بدون کسب تکلیف از فروشنده تسویه نقدی صورت می­گیرد که نماد دارایی پایه بسته باشد. سازمان بورس در فروش اوراق اختیار خرید تلاش برای رفع این مشکل است؛ چراکه ممکن است، بنا بر اطلاعات بسیار مثبت نماد، یک سهم بسته شده باشد؛ اما پس از بازگشایی، قیمت رشد قابل توجهی داشته باشد؛ اما در شرایط فعلی، تسویه نقدی بر طبق قیمت سهم در زمان بسته بودن انجام می­گیرد و در این بین سود خریدار اختیار دستخوش تغییر میشود.

مشخصات قرارداد

با توجه به تعریف صورت گرفته؛ در حالت پایه، اندازه هر قرارداد اختیار معامله سهام شامل یک هزار سهم پایه است. در نتیجه؛ در زمانی که شخصی 5 قرارداد اختیار به پرمیوم 6 تومان خریداری می­کند در واقع، اقدام به خرید اختیار خرید 5 هزار سهم به قیمت کل 30 هزار تومان کرده است. البته این رقم قبل از اضافه کردن کارمزد معامله است. کارمزد معاملاتی اختیار بر اساس آخرین مصوبات، برابر 0.108 درصد از ارزش معاملاتی است که نسبت به کارمزد معاملات سهام، بسیار ناچیز است.

در زمان یک اتفاق مهم در شرکتی مانند تقسیم سود، سهام جایزه، سود تقسیمی و سایر موارد که منجر به تغییر تعداد سهام شرکت یا تعدیل قیمت آن در بازار می­شود، اندازه هر قرارداد و قیمت اعمال تغییر پیدا می­کند که روش تعیین آن‌ها در “دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام” در بورس اوراق بهادار تهران قابل ملاحظه است.

شرکت کارگزاری بهمــن Bahman Brokerage Co.

ابزار مشتقه از ابزارهای مالی هستند که عمدتاً مبتنی یا مشتق از یک دارایی پایه است. به عبارتی ارزش آن‌ها منبعث از ارزش دارایی دیگری است. در واقع به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شاخص یا ارز اصلی است و هیچگونه ارزش مستقلی ندارد

بورس اوراق بهادار

قرارداد اختیار معامله سهام

قرارداد اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن یک طرف معامله (خریدار قرارداد) حق خرید یا فروش دارایی مشخصی را به قیمت مشخص در تاریخ مشخص به دست می‌آورد. درواقع خریدار قرارداد در ازای پرداخت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، حق (نه الزام و تعهد) انجام معامله معینی را در آینده به دست می‌آورد. از طرف دیگر فروشنده‌ی قرارداد اختیار معامله در ازای دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، حق انجام معامله را به خریدار واگذار می‌کند. خریدار در اعمال حقِ خود، مختار و فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به انجام معامله می‌باشد. این معامله درصورتی اتفاق می‌افتد که پیش‌بینی خریدار و فروشنده در مورد روند آتی قیمت سهم خلاف یکدیگر باشد. به عنوان مثال کسی که چشم‌انداز آتی سهم را نسبت به سطوحِ قیمتی فعلی، افزایشی پیش‌بینی می‌کند، اقدام به خرید قرارداد اختیار خرید و کسی که این روند را کاهشی برآورد می‌کند، اقدام به فروش قرارداد اختیار خرید می‌نماید. مهم‌ترین مزیت این روش امکان استفاده از اهرم مالی است.

قرارداد آتی سبد سهام

قرارداد آتی سبد سهام قراردادی مبتنی بر خرید یا فروش سبدی از دارایی‌های مشخص در زمان و قیمت مشخص است. درواقع در این قرارداد فروشنده متعهد می‌شود تعداد معینی از سبد سهام پایه را در سررسید به قیمت معین بفروشد و خریدار متعهد به خرید آن سبد می‌گردد. در این قرارداد نیاز به پرداخت کل مبلغ ارزش سبد نمی‌باشد و با پرداخت حداکثر بیست درصد مبلغ کل می‌توان از قدرت خرید پنج برابری نسبت به خرید سهام بهره برد. درواقع به دلیل ویژگی اهرمی، با سرمایه کمتر می‌توان سود بیشتری کسب کرد. لازم به توضیح است استفاده از این ابزار، نیازمند تحلیل دقیقی از روند آتی صنعت است. زیرا در صورت اشتباه، اهرم پنج برابری آن می‌تواند منجر به زیان پنج برابری شود.

اوراق اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی، اوراقی است که عمدتاً توسط سهامدار عمده برای حفظ ارزش سهام خود و نیز پوشش ریسک برای سهامداران خرد عرضه می‌گردد. در واقع اوراق اختیار فروش تبعی نوعی بیمه سهام است. در این ابزار سهامدار عمده با فروش اوراق اختیار فروش تبعی به سهامداران خرد، متعهد می‌شود تعداد معینی از سهام را در تاریخ معین (تاریخ اعمال) به قیمت معین (قیمت اعمال) از آن‌ها خریداری نماید.

نکات بااهمیت

1. در اوراق فروش تبعی امکان معاملات ثانویه وجود ندارد. بدین معنا که پس از خرید امکان معامله مجدد وجود ندارد و این اوراق تنها در تاریخ اعمال مورد معامله قرار می‌گیرد.
2. تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت هر کد در پایان هر روزِ معاملاتی می‌تواند حداکثر معادل تعداد سهام پایه تحت مالکیت آن کد باشد.
3. در صورت خرید بیش از تعداد سهام پایه مبلغ مازاد خرید به عنوان خسارت به عرضه‌کننده پرداخت خواهد شد.
4. سقف خرید مجاز برای هر کد سهامداری در اطلاعیه عرضه‌ی هر نماد مشخص می‌گردد. مبلغ پرداخت شده بابت خرید اوراق فروش تبعی قابل برگشت نیست.
5. اعمال اختیار فروش تنها در تاریخ اعمال و در صورت ارسال درخواست به کارگزار خود، حداکثر یک روز قبل از تاریخ اعمال امکان‌پذیر می‌باشد. پس از گذشت این تاریخ امکان اعمال وجود ندارد و عرضه‌کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
6. مطالعه دستورالعمل معاملات اوراق اختیار فروش تبعی و اطلاعیه عرضه منتشرشده در هر نماد معاملاتی ضروری می‌باشد.

سقف نرخ کارمزدها و خدمات

بورس کالا

معاملات آتی

قرارداد آتی: قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند.

قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله: قراردادی است که به خریدار آن این اختیار (نه الزام و تعهد) را می‌دهد که دارایی معینی را به قیمت مشخص در سررسید، خرید یا فروش نماید. فروشنده اختیار معامله درصورت درخواست خریدار اختیار معامله در سررسید ملزم به ایفای تعهدات خود می‌باشد.

گواهی سپرده کالایی

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارند‌ه‌ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تأیید بورس صادر می‌گردد. درواقع در این کالا فروشنده در ازای تحویل کالای خود به انبار، بانک یا محل تعیین‌شده از طریق بورس کالا، گواهی سپرده کالایی را دریافت و آن را از طریق کارگزاری‌های مجاز به فروش می‌رساند. خریدار ورقه بهادار مذکور نیز می‌تواند جهت فروش مجدد گواهی سپرده کالای خود یا دریافت فیزیکی کالا اقدام نماید. بدین صورت هزینه‌های انبارداری، جابه‌جایی و فاصله زمانی جهت انتقال کالا به صورت فروش اوراق اختیار خرید فروش اوراق اختیار خرید حضوری رفع می‌گردد.

قرارداد سلف استاندارد

قرارداد سلف نوعی قرارداد است که در آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند کالای مشخصی را در تاریخ مشخصی رد و بدل کنند. خریدار، کل مبلغ معامله را در زمان عقد قرارداد پرداخت نموده و کالا را در زمان تحویل دریافت خواهد نمود. درواقع براساس این قرارداد مقدار معینی از دارایی پایه با مشخصات ذکر شده در قرارداد به فروش می‌رسد که وجه آن به صورت نقدی واریز می‌گردد و دارایی پایه در سررسید مشخصی در آینده تحویل داده می‌شود. از این طریق فروشنده مبلغ موردنیاز جهت تولید را به دست خواهد آورد و خریدار نیز به امید افزایش قیمت، کالا را خریداری می‌کند. این قرارداد قابل انتقال به شخص دیگری نیست و کالا در زمان تحویل به صورت فیزیکی به خریدار تحویل داده می‌شود.

سقف نرخ کارمزدها و خدمات

بورس انرژی

معاملات سلف استاندارد موازی

قرارداد سلف موازی نوعی قرارداد سلف است. با این تفاوت که امکان معاملات ثانویه در آن وجود دارد و قدرت نقدشوندگی را بالا می‌برد. درمعاملات سلف موازی مقدار معینی از دارایی پایه به فروش می‌رسد که وجه آن به صورت نقدی پرداخت می‌گردد و دارایی پایه در سررسید مشخصی در آینده تحویل می‌شود. در این فاصله خریدار سلف اول می‌تواند اقدام به فروش دارایی پایه در قالب یک قرارداد سلف ثانویه نماید. این قرارداد سلف ثانویه سلف موازی نام دارد. در واقع براساس این قرارداد خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص ثالث فروش اوراق اختیار خرید قبل از سررسید مطابق دستورالعمل بورس کالای ایران واگذار نماید. این قرارداد علاوه بر تأمین مالی برای فروشنده یک ابزار سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود.

فروش اوراق اختیار خرید

021-88536880 (512)
با ما تماس بگیرید

• دوره‌های آموزشی
• سنجش آنلاین سواد مالی
• آموزش سواد مالی

• راهنمای ثبت نام
• برگزاری آزمون
• دریافت گواهینامه
• سؤالات متداول

• تماس با ما
• شبکه‌های اجتماعی
• درخواست همکاری

انواع قراردادهای اختیار معامله

در مطلب قبلی، قراردادهای اختیار معامله به طور کلی توضیح داده شد. در این مطلب، انواع قرارداد اختیار معامله از قبیل اختیار معاملۀ شاخص سهام، اختیار معاملۀ بر روی اوراق قرضه و اختیار معامله بر روی نرخ بهره توضیح داده می‌شود.

قراردادهای اختیار معاملۀ شاخص سهام ( Index Options )
شاخص سهام یک پرتفوی مصنوعی از تعداد زیادی سهام است، پس تعریف قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام امری مفید است. از انواع قراردادهای اختیار معامله می‌توان به قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص S&P500 اشاره کرد. قراردادهای مذکور با ضریب ۲۵۰ دلاری طراحی شده است. با فرض اینکه شاخص S&P500 در ۱۳ ژوئن رقم ۱۲۴۱/۶۰ واحد است، اختیار خرید شاخص مذکور با قیمت توافقی ۱۲۵۰ دلار و تاریخ انقضاء ۲۰ ژولای در قیمت ۲۸ دلار به فروش می‌رسد. اختیار معاملۀ مذکور از نوع اروپایی بوده و تسویۀ آن نقدی است. در تاریخ انقضاء، چنانچه قیمت دارایی پایه بیشتر از قیمت توافقی باشد، خریدار اختیار از حق خود استفاده می‌کند و فروشنده ملزم است مابه‌التفاوت ارزش فروش اوراق اختیار خرید شاخص در تاریخ انقضاء و قیمت توافقی ۱۲۵۰ دلار ضربدر ضریب ۲۵۰ دلار را به خریدار پرداخت نماید.

قراردادهای اختیار معاملۀ بر روی اوراق قرضه ( Bond option )
اوراق قرضه خزانه‌ای با سررسید ۲۷ سال است. این اوراق دارای کوپن با بهرۀ ۵/۵ درصد و بازده ۵/۷۵ درصد است و در قیمت ۰/۹۶۵۹ دلار به ازای یک دلار ارزش اسمی به فروش می‌رسد. یک معامله‌گر قراردادهای اختیار معامله در بازار خارج از بورس اقدام به فروش اختیار خرید یا فروش بر روی اوراق قرضه مورد اشاره می‌نماید و قیمت توافقی را ۰/۹۸ دلار به ازای یک دلار ارزش اسمی تعیین می‌کند. در این مثال مبلغ فرضی قرارداد، اوراق قرضه با ارزش اسمی ۵ میلیون دلار است. چنانچه قیمت اوراق قرضه به ۰/۹۹۵ دلار تغییر یابد و دارندۀ اختیار خرید اوراق قرضه از حق خود استفاده کند، آنگاه اختیار معامله زیر قیمت بوده و فروشندۀ اختیار باید در حالت تسویۀ نقدی مبلغ زیر را به خریدار پرداخت نماید:

قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره ( Interest Rate Options )
قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره تنها به قراردادهای اختیار معامله بر روی لایبور محدود نمی‌شوند، لیکن ویژگی‌های اختیار معامله بر روی لایبور را می‌توان تا حدود زیادی به سایر انواع قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره تسری داد. در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره به جای قیمت توافقی ( Exercise Price ) با نرخ توافقی ( Exercise Rate ) سرو کار داریم. در تاریخ انقضاء اختیار معامله، عایدی آن بر حسب مابه‌التفاوت نرخ بهره بازار و نرخ توافقی تعیین می‌شود. معامله‌گران قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره، نرخ اختیار معامله را برای تاریخ‌های انقضاء و نرخ‌های توافقی مختلف اعلام می‌کنند. آن‌ها معمولاً برای جبران ریسک خود وارد قراردادهای یورو _ دلاری می‌شوند.

مثال: با فرض اینکه یک اختیار خرید با تاریخ انقضاء ۹۰ روز، دارایی پایه‌ای با نرخ لایبور ۱۸۰ روزه داشته باشد و خریدار اختیار معامله از بین گزینه‌های موجود در بازار نرخ توافقی ٪۵/۵ را با مبلغ فرضی ۱۰ میلیون دلار انتخاب کند و در تاریخ انقضاء نرخ لایبور ۱۸۰ روزه به ٪۶ تغییر یابد. در این حالت، اختیار خرید با قیمت بوده و طبیعی است که دارندۀ اختیار از حق خود استفاده خواهد کرد. عایدی وی عبارت است از:

در این مثال، دارندۀ اختیار مبلغ ۲۵,۰۰۰ دلار را ۱۸۰ روز بعد از تاریخ انقضاء دریافت خواهد نمود.

توجه: در مثال بالا، مابه‌التفاوت نرخ لایبور بازار در تاریخ انقضاء قرارداد با نرخ توافقی در ۱۸۰/۳۶۰ ضرب می‌شود زیرا نرخ‌های مذکور نرخ‌های سالانه است که برای یک دورۀ زمانی ۱۸۰ روزه اعلام شده است .
قراردادهای FRA و اختیار معامله بر روی نرخ بهره را می‌توان به این صورت در نظر گرفت که خریدار قرارداد، نرخ بهره ثابت تعیین شده در قرارداد را با نرخ بهره شناور نامعلوم در تاریخ انقضاء قرارداد معاوضه می‌نماید. فروشنده قرارداد نیز به صورت معکوس، نرخ بهره فروش اوراق اختیار خرید ثابت را به خریدار پرداخت و نرخ بهره شناور را دریافت می‌کند.

تفاوت FRA و قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره
تفاوت این دو قرارداد به ماهیت آن مربوط می‌شود. در FRA خریدار و فروشنده هر دو نسبت به انجام معامله متعهد هستند اما در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره، خریدار بر خلاف فروشنده نسبت به انجام معامله مخیر است و تنها زمانی از حق خود برای دریافت نرخ توافقی استفاده می‌کند که نرخ مذکور از نرخ بهره بازار کوچکتر باشد.
برخلاف قراردادهای FRA که تسویه معامله در تاریخ انقضاء معامله و از طریق محاسبه ارزش فعلی نرخ لایبور موضوع قرارداد صورت می‌گرفت، در مورد قرارداد اختیار معامله بر روی لایبور، عایدی خریدار (فروشنده) در تاریخ انقضاء قرارداد پرداخت نمی‌شود بلکه باید تا تاریخ سررسید نرخ لایبور موضوع قرارداد صبر کرد.

در این مطلب انواع قراردادهای اختیار معامله توضیح داده شد، در ادامه سایر انواع قراردادهای اختیار معامله توضیح داده خواهد شد.