درک مفهوم معاملات مشتقه

معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه

معاملات آتی چیست؟ خرید و فروش در بازار مشتقه چگونه است؟ قرارداد آتی یک قرارداد قانونی است که به موجب آن توافق می‌شود در زمان آینده یک کالا به قیمت از پیش تعیین‌شده معامله شود.

هر قرارداد آتی چهار رکن اساسی دارد:

• کالای مشخص: مثلا شما قرارداد می‌کنید که در آینده گندم دریافت کنید. فروشنده نمی‌تواند به شما جو تحویل بدهد.
• قیمت مشخص: فرض کنید قرار گذاشته‌اید که سال آینده گندم را از قرار کیلویی 100 تومان بخرید. قیمت بازار آزاد هر اندازه که باشد، فروشنده باید همان 100 تومان را از شما بگیرد. چه گندم یک ریال شده باشد چه هزار تومان.
• کیفیت مشخص: اگر شما بر سر یک استاندارد کیفی توافق کرده‌اید (متناسب با برگه آزمایشگاه استاندارد) درک مفهوم معاملات مشتقه فروشنده باید همان درجه کیفی را تامین کند.
• زمان مشخص: مهم‌ترین رکن قرارداد آتی، یک زمان مشخص است که در آن باید کالای خود را دریافت کنید.

قرارداد آتی در پوست گردو

اگر حوصله ندارید تمام این مقاله را بخوانید تنها با خواندن این چهار بند با کلیت قرارداد آتی آشنا خواهید شد:

• قرارداد آتی یک قرارداد است که به موجب آن کالایی در زمان آینده با قیمت مشخص، در تاریخ مشخص معامله می‌شود.
• خریدار می‌تواند قرارداد خود را به شخص دیگر واگذار کند. هر قدر به زمان تحویل نزدیک شویم، قیمت قرارداد به قیمت بازار نزدیک‌تر می‌شود. همچنین پیش‌بینی عمومی از قیمت کالا در زمان سررسید بر قیمت قرارداد آتی اثر دارد.
• به کمک قرارداد آتی خرید و قرارداد آتی فروش، شما می‌توانید در این بازار به شکل دوطرفه سود کنید. اگر فکر می‌کنید قیمت بالا می‌رود، موقعیت خرید می‌گیرید. اگر گمان می‌کنید که قیمت پایین می‌آید، موقعیت فروش می‌گیرید. اگر موقعیت فروش بگیرید حتما لازم نیست کالا را تحویل دهید، بلکه می‌توانید قرارداد را به فروشنده‌ای دیگر واگذار کنید.
• در این بازار امکان استفاده از اهرم وجود دارد. یعنی با پرداخت وجه یک واحد کالا، می‌توانید بیشتر از یک واحد کالا را بخرید یا بفروشید. مثلا پول یک سکه را بدهید، اما قرارداد خرید ده سکه را بگیرید. به این ترتیب اگر قیمت سکه طلا ده درصد بالا برود، شما 100% سود می‌کنید. (چون اهرم 10 دارید.)
• شرکت‌ها از قرارداد آتی استفاده می‌کنند تا هزینه انبارداری را کاهش دهند و ریسک نوسان‌های قیمت مواد اولیه و محصول نهایی را از میان بردارند.

وظایف خریدار و فروشنده در قرارداد آتی

هر قرارداد آتی یک خریدار و یک فروشنده دارد. در مثالی که زدیم، شما خریدار گندم و یک کشاورز فروشنده گندم است.

در زمان سررسید خریدار موظف به تسویه وجه معامله است.

فروشنده نیز موظف است در این زمان کالای مورد معامله را تحویل دهد.

هیچ‌کدام از دو طرف حق ندارند نسبت به تسویه وجه یا تحویل کالا کوتاهی کنند.

درک مفهوم معاملات مشتقه

قرارداد آتی به هیچ عنوان مفهوم مدرنی نیست. ایرانیان باستان، رومی‌ها و مصری‌ها قراردادهایی داشتند، شبیه به آنچه امروز قراردادی آتی می‌نامیم.

در ژاپن قرارداد آتی برنج مرسوم بود. مزرعه‌داران برای فروختن برنج در سال‌های آتی و دریافت وجه در همان زمان قراردادهایی تنظیم می‌کردند.

در هلند، برگه‌های قرارداد آتی گل لاله به صورت اوراق بهادار معامله می‌شد. این اولین نمونه از شکل امروزی قراردادهای مشتق‌شده بود.

یک مثال ساده از قرارداد آتی

فرض کنید با هم رفته‌ایم شمال. در راه برگشت از یک کارخانه شالی‌کوبی، 100 کیلو برنج می‌خریم از قرار هر کیلو 30 هزار تومان. 3 میلیون تومان پول می‌دهیم و 5 گونی 20 کیلویی می‌گیریم. این یک معامله نقدی است.

اما به‌غیر معاملات نقدی عادی، معاملات دیگری هم قابل تصور است که به آن‌ها معاملات مشتقه می‌گوییم.

معروف‌ترین مثال از مشتقه، خرید نسیه است. یعنی 5 گونی برنج را می‌گیریم و قول می‌دهیم که تا زمانی مشخص، پول را واریز کنیم.

اما قرارداد آتی با قرارداد نسیه تفاوت دارد. عمده تفاوت این است که کالا، در زمان تسویه وجه تحویل داده می‌شود.

معاملات آتی به عنوان یک ابزار مشتقه

اما قرارداد آتی به چه صورت است؟

تصور کنید که ما سالی 100 کیلو برنج مصرف داریم. اگر الان 200 کیلو بخریم، برای انبارکردن و نگه‌داری برنج‌ها دچار مشکل می‌شویم.

با برنج‌فروش قرار می‌گذاریم که سال دیگر که شمال آمدیم 100 کیلو برنج دیگر به ما بدهد، پولش را هم همان موقع بدهیم. برنج‌فروش قبول می‌کند که این کار را از قرار هر کیلو 36 هزار تومان انجام دهد.

سال دیگر ما باید 3.6 میلیون بپردازیم و 100 کیلو برنج با کیفیت مشخص تحویل بگیریم. این یک قرارداد آتی است. (البته در دید تخصصی، قرارداد آتی با پیمانی که در این مثال زدیم تفاوت دارد. برای سادگی و قابل فهم شدن موضوع، از این مثال استفاده شد.)

بعد از سه ماه متوجه می‌شویم که ما برنج لازم نداریم. از طرفی قیمت برنج به هر کیلو 40 هزار تومان رسیده است. قرارداد خود را به قیمت هر کیلو 2 هزار تومان به شخص دیگری می‌فروشیم. حالا او می‌تواند با این قرارداد به برنج‌فروش مراجعه کند، 36 هزار تومان بپردازد و برنج بگیرد. هر کیلو برنج برای او 38 تومان تمام خواهد شد. ما 200 هزار تومان سود کرده‌ایم. خریدار جدید هم در مجموع 200 هزار تومان کم‌تر برای خرید برنج پرداخت می‌کند.

اما شاید قیمت برنج در این مدت پایین بیاید. مثلا به هر کیلو بیست هزار تومان برسد. در این صورت ما ضرر کرده‌ایم. چرا که باید برنج را 16 هزار تومان گران‌تر از قیمت بازار بخریم.

وجه تضمین در قرارداد آتی

فرض کنید قیمت برنج به 20 هزار تومان رسیده و شما قرار گذاشته‌اید که برنج را 36 هزار تومان بخرید. چه کار می‌کنید؟ به احتمال زیاد سال دیگر برنامه شمال را لغو کنید و برای گرفتن برنج مراجعه نکنید. فروشنده از تصمیم شما بی‌خبر است و برنج را آماده می‌کند. اما برنج‌ها روی دستش می‌ماند.

برای این که خریدار یا فروشنده معامله را یک‌طرفه فسخ نکنند، یک مبلغ به عنوان وجه تضمین نزد یک امین می‌گذارند.

مثلا هر کدام از شما، برای خرید 100 کیلو برنج، 300 هزار تومان پیش یک شخص می‌گذارید. اگر شما برای تحویل گرفتن برنج مراجعه نکنید، 300 هزار تومان شما به عنوان جریمه به فروشنده داده می‌شود. اگر هم فروشنده برنج را تحویل ندهد، شما جریمه دریافت می‌کنید.

در این مثال، شما معادل 10 درصد قیمت کل معامله را وجه تضمین قرار داده‌اید.

طبیعی است که اگر قیمت برنج ده درصد کم شود، برای شما فرقی نمی‌کند که بروید و برنج را تحویل بگیرید، یا معامله را فسخ کنید و جریمه پرداخت کنید. در این حالت می‌شود معامله‌ را فسخ‌شده فرض کرد. در این معامله، فروشنده به اندازه وجه تضمین شما سود کرده است.

شما از کاهش 10 درصدی قیمت چقدر ضرر کرده‌اید؟ 100%! چطور؟ کل پولی که پرداخت کرده بودید 300 هزار تومان بود، که تمام آن را از دست داده‌اید.

اهرم در معاملات آتی

فرض کنید که می‌دانید قرار است به زودی قیمت برنج بیست درصد افزایش پیدا کند. شما ده میلیون تومان پول دارید. اگر تمام این پول را برنج بخرید و پس از گران شدن به بازار عرضه کنید، 2 میلیون تومان سود می‌کنید.

اما فرض کنید که یک قرارداد آتی برنج با اهرم 10 ببندید. در این صورت با ده میلیون وجه تضمین می‌توانید معادل 100 میلیون تومان برنج بخرید. اگر برنج 20 درصد گران شود، حالا شما 20 میلیون تومان سود می‌کنید. یعنی با ده درصد افزایش قیمت، پول شما سه برابر می‌شود.

اما برعکس این درک مفهوم معاملات مشتقه ماجرا هم صادق است. اگر قیمت برنج ده درصد کاهش پیدا کند، شما ده میلیون تومان ضرر می‌کنید. یعنی کل پول خود را با یک منفی ده درصد از دست می‌دهید.

می‌بینید که بستن قرارداد آتی (یا خریدن قرارداد دیگران) همان اندازه که می‌تواند سودآور باشد، پرریسک نیز هست.

فرق معامله آتی و فوروارد در چیست؟

گاهی به معاملات فوروارد، پیمان آتی‌ (در مقایسه با قرارداد آتی) نیز می‌گویند. اما آیا می‌دانید معامله فوروارد با فیوچر چه فرقی دارد؟

اگر در اینترنت تفاوت معاملات آتی و فوروارد را جستجو کنید، ممکن است به تفاوت‌های بربخورید که هیچ‌کدام درست نیستند.

معاملات لانگ (Long) و شورت (Short) چیست و چه تفاوتی دارند؟

معاملات لانگ و شورت دو مفهوم کلیدی در معاملات بازارهای مالی مختلف هستند. معاملات Long و Short در بخش فیوچرز صرافی‌های ارز دیجیتال موضوعیت پیدا می‌کنند؛ بنابراین، اگر قصد دارید در معاملات فیوچرز ترید کنید، باید حتماً با مفهوم شورت و لانگ آشنا باشید. در این مقاله، معاملات لانگ و شورت و مسائل مربوط به آن‌ها، مانند زمان استفاده، نحوه استفاده از آن‌ها و… را در دنیای ارز دیجیتال بررسی می‌کنیم. همراه ما باشید.

فهرست عناوین مقاله

معاملات لانگ و شورت چیست؟

به‌طور خلاصه، این دو عبارت نظر معامله‌گر را درباره افزایش یا کاهش درک مفهوم معاملات مشتقه ارزش یک ارز دیجیتال نشان می‌دهند.

معاملات لانگ و شورت، دو جهت قیمت‌ها را که برای ایجاد سود موردنیاز هستند، پوشش می‌دهند. در موقعیت لانگ (Long)، معامله‌گر کریپتو امیدوار است قیمت از نقطه‌ای مشخص افزایش یابد. در این حالت، معامله‌گر برای خرید ارز دیجیتال مدنظر اقدام می‌کند. به این کار «لانگ کردن» می‌گویند. در مقابل، در موقعیت شورت (Short)، معامله‌گر کریپتو انتظار دارد قیمت از نقطه معینی کاهش یابد و بنابراین، برای فروش ارز دیجیتال اقدام می‌کند. این اقدام معامله‌گر را «شورت کردن» می‌نامند.

می‌توانید در قالب معاملات فیوچرز (Futures) این‌گونه معاملات را تجربه کنید. برای مثال، می‌توان به معاملات فیوچرز صرافی کوکوین و فیوچرز صرافی کوینکس ، به‌عنوان نمونه‌ای از معاملات مشتقه و صرافی‌های ارائه‌دهنده‌شان اشاره کرد. با استفاده از معاملات مشتقه، می‌توانید بدون مالکیت فیزیکی رمزارز، در معاملات لانگ و شورت شرکت کنید؛ بنابراین، در این معاملات به‌هیچ‌وجه ارز دیجیتال، مانند بیت‌کوین، اتریوم و… خرید و فروش نمی‌کنید.

در بازار صعودی، معاملات لانگ بیشتری را در مقایسه با معاملات شورت مشاهده خواهید کرد؛ زیرا معامله‌گران بیشتری می‌خواهند از افزایش قیمت سود ببرند. درعین‌حال، زمانی که بازار نزولی است، تعداد معاملات شورت به‌طور کلی از معاملات لانگ فراتر می رود. بااین‌حال، این فقط مشاهده است و درک مفهوم معاملات مشتقه نه قانون. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولاً زمانی که قیمت از اوج‌های اخیر عقب‌نشینی می‌کند، موقعیت‌های خرید باز می‌کنند و زمانی که قیمت در حال آزمایش سطوح مقاومت است، برای فروش اقدام می‌کنند.

پوزیشن (Position) چیست؟

پوزیشن، تعهد معامله‌گر در بازار است. این اصطلاح مالی برای معامله‌ای به کار می‌رود که در حال رخ دادن و ایجاد سود یا زیان است که با نام پوزیشن باز شناخته می‌شود یا برای معامله‌ای استفاده می‌شود که به‌تازگی لغو شده است که به‌عنوان پوزیشن بسته شناخته می‌شود. سود یا زیان یک پوزیشن را فقط پس از بسته شدن آن می‌توان بررسی کرد.

یک پوزیشن با متغیرهای اندازه و جهت تعریف می‌شود؛ به این معنی که پوزیشن شما بر اساس مقدار دارایی و اینکه در حال خرید هستید یا فروش، می‌تواند متفاوت باشد. دو نوع پوزیشن اصلی وجود دارد: پوزیشن لانگ (Long) و پوزیشن شورت (Short).

پوزیشن لانگ به این معنی است که حدس می‌زنید ارزش یک دارایی افزایش پیدا می‌کند؛ درحالی‌که هدف از پوزیشن شورت، کسب درآمد از کاهش قیمت دارایی است.

نکته مهم درباره پوزیشن

تعریف پوزیشن بسته به اینکه چه دارایی‌ای را در چه زمانی معامله می‌کنید، متفاوت است. برای مثال، پوزیشنی که برای خرید یا فروش فوری یک ارز باز می‌شود، اسپات (Spot) و پوزیشنی که با تاریخ مشخصی در آینده باز می‌شود، فیوچرز (Futures) نامیده می‌شود.

تفاوت معاملات لانگ و شورت

برای فهم کامل تفاوت لانگ و شورت در ترید، بهتر است در مثالی با آن مواجه شویم. فرض کنیم معتقدید جفت ارز ETH/BTC به‌زودی افزایش قیمت خواهد یافت؛ بنابراین، با معامله‌ خرید وارد بازار می‌شوید و تصمیم می‌گیرید در مقابل افزایش ارزش اتریوم، پوزیشن لانگ اتخاذ کنید. اگر بازار همان‌طور که پیش‌بینی کردید افزایش یابد، موقعیت خود را می‌بندید و سودتان را برداشت می‌کنید.

در مقابل، اگر فکر کنید قیمت اتریوم کاهش می‌یابد، باید با پوزیشن شورت وارد بازار شوید؛ این به‌معنای فروش ETH/BTC، در انتظار کاهش ارزش بازار است.

شاید بهتر باشد برای آموزش معاملات لانگ و شورت، کمی خود را با اعداد درگیر کنیم؛ به‌هرحال، اعداد تنها چیزهایی هستند که در بازار ترید با آن‌ها سروکار داریم! پس مثال خود را این‌گونه ادامه می‌دهیم.

فرض کنیم در پی تحلیل افزایش قیمت جفت ETH/BTC، تصمیم می‌گیرید 100 ETH با قیمت فرضی 10 دلار بخرید. این معامله 1000 دلار خرج خواهد داشت. حال اگر پس از افزایش قیمت پیش‌بینی‌شده، موفق شوید هر ETH خود را 11 دلار بفروشید، مبلغ دریافتی شما از فروش 1100 دلار خواهد بود؛ بنابراین، با معامله ساده‌ای، سودی معادل 100 دلار کسب کرده‌اید.

اما طرف دیگر هر افزایش قیمتی در معاملات لانگ و شورت، کاهش قیمت است. فرض کنیم از قبل 100 ETH دارید و با پیش‌بینی کاهش ارزش ETH/BTC، تصمیم می‌گیرید دارایی خود در قیمت فرضی 10 دلار را بفروشید. مبلغ دریافتی شما در این معامله 1000 دلار خواهد بود. حال اگر پیش‌بینی‌تان درست باشد و ارزش این ارز دیجیتال واقعاً کاهش پیدا کند و برای مثال، به 9 دلار برسد، می‌توانید با 900 دلار، همان دارایی اولیه 100 ETH خود را دوباره بخرید و 100 دلار برایتان باقی می‌ماند؛ بنابراین با اتخاذ پوزیشن شورت در بازاری نزولی، موفق شده‌اید 100 دلار سود کنید.

چه زمانی از معاملات لانگ استفاده کنیم؟

در قدم بعدی آموزش معاملات لانگ و شورت، دانستن زمان استفاده از هرکدام از این معاملات، موضوعی حیاتی است. در این قسمت به زمان استفاده از معاملات لانگ می‌پردازیم.

معامله‌گران زمانی که انتظار دارند قیمت یک ارز دیجیتال افزایش یابد، برای کسب سود از این موقعیت باید بین معاملات لانگ و شورت، معامله لانگ را انتخاب کنند.

زمانی که احساس می‌کنید قیمت ارز دیجیتالی در شرف افزایش است و ممکن است طی چند روز یا حتی چند هفته آتی این اتفاق رخ دهد، بهتر است پوزیشن لانگ را اتخاذ کنید. می‌توانید ارز دیجیتال‌ مدنظرتان را نقدی از صرافی بخرید یا از طریق قراردادهای مشتقه، مانند فیوچرز، در صرافی مدنظرتان یک پوزیشن لانگ باز کنید.

بدیهی است تصمیم شما باید با نوعی تحلیل فاندامنتال یا تکنیکال پشتیبانی شود. برای مثال، اگر متوجه شدید یک پروژه بلاکچین، شراکتی قوی و محکم را نهایی کرده است یا در حال اجرای ارتقای مهمی است، شاید بخواهید روی توکن اصلی آن بلاکچین، یک پوزیشن لانگ اتخاذ کنید.

به‌طور کلی، برای رسیدن به نتیجه قابل اطمینان درباره زمان مناسب برای استفاده از معاملات لانگ و شورت، باید در رسانه‌های اجتماعی فعال باشید و به‌طور منظم اخبار را دنبال کنید تا احساسات بازار را به‌درستی درک کنید. در کنار آن، می‌توانید به دنبال الگوهایی در نمودارها بگردید و مثلاً بررسی کنید که آیا قیمت از یک سطح مقاومت مهم رد شده است یا خیر، که ممکن است نشان‌دهنده گسترش روند صعودی باشد.

صرف‌نظر از تحلیلی که استفاده می‌کنید، باید مطمئن باشید در صورت لانگ کردن، قیمت افزایش خواهد یافت. در غیر این صورت، در نهایت، موقعیت شما بر خلاف جهت بازار خواهد شد.

چه زمانی از معاملات شورت استفاده کنیم؟

اگر به دنبال کسب سود از معاملات لانگ و شورت هستید، زمانی که پیش‌بینی می‌کنید قیمت یک ارز دیجیتال نزولی می‌شود، باید شورت کنید. زمانی که انتظار دارید قیمت ارز دیجیتال خاصی برای مدتی کاهش یابد، شاید بخواهید خرید آن را مدنظر قرار دهید.

همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، باید تصمیم خود را بر مبنای تحلیلی قوی اتخاذ کنید. به‌عنوان یک قاعده، معامله‌گران زمانی پوزیشن شورت باز می‌کنند که بازار به سطح خرید بیش از حد رسیده باشد. به این معنا که ارزش یک دارایی برای دوره‌ای طولانی افزایش یافته و روند صعودی احتمالاً اشباع شده است. همچنین زمانی که قیمت نتواند سطح مقاومت را بشکند و شروع به فاصله گرفتن از آن کند، شورت کردن، معامله‌ای منطقی به حساب می‌آید.

با اینکه چندین سال از معرفی ارزهای دیجیتال می‌گذرد، این بازار در مقایسه با بازارهای مالی دیگر همچنان در مرحله ابتدایی به سر می‌برد. بیت‌کوین (BTC) و آلت کوین‌ها اغلب ممکن است نوسانات شدیدی را بدون هیچ‌گونه پشتوانه تحلیلی از خود نشان دهند که فرایند تحلیل را کمی پیچیده می‌کند. بااین‌حال، همیشه قبل از ورود به معاملات لانگ و شورت، باید از همه عوامل تأثیرگذار بر بازار آگاه باشید.

لوریج (Leverage) در معاملات شورت و لانگ

برای رسیدن به پاسخ کامل سؤال لانگ و شورت چیست، ضروری است با مفهومی به نام لوریج یا اهرم آشنا شوید. لوریج یکی از امکانات معامله مارجین (Margin Trading) است که ظرفیت سود یا ضرر معاملات لانگ و شورت را چندبرابر می‌کند.

لانگ یا شورت کردن ممکن است سودآور باشد؛ به‌ویژه زمانی که ارز دیجیتال بی‌ثبات است. بااین‌حال، معامله‌گران حرفه‌ای معامله مارجین را ترجیح می‌دهند؛ زیرا با استفاده از ابزار اهرم موجود در این معاملات می‌توانند سود بالقوه خود را چندین برابر افزایش دهند. با وجود این، ضرر نیز به همان میزان افزایش می‌یابد؛ به همین دلیل است که معامله مارجین باید با احتیاط دوچندان انجام شود.

معامله مارجین شامل معامله با اهرم می‌شود که می‌تواند برای پوزیشن‌های لانگ و شورت مفید باشد. حساب‌های مارجین از وجوهی استفاده می‌کنند که اشخاص ثالث ارائه‌ می‌دهند؛ برای مثال، صرافی یا معامله‌گران دیگری که دارایی خود را قرض می‌دهند؛ بنابراین، می‌توانید با اهرم کردن پوزیشن‌ها، مبالغ بیشتر از موجودی خود را سرمایه‌گذاری کنید و درنتیجه، سود معاملات لانگ و شورت را چندین برابر افزایش دهید.

مبلغ مورد نیازی که باید به‌عنوان درصدی از مبلغ کل سفارش تأمین کنید، مارجین نامیده می‌شود. اهرم نیز نشان‌دهنده نسبت وجوه قرض‌شده به مارجین است. برای مثال، اگر بخواهید یک پوزیشن خرید (لانگ) به ارزش 10000 دلار با اهرم 10 به یک باز کنید، لازم است 1000 دلار از پول خود را سرمایه‌گذاری کنید.

معاملات لانگ و شورت در کوکوین

پس از اعمال محدودیت از طرف صرافی بایننس برای کاربران ایرانی، صرافی کوکوین که احراز هویت اجباری ندارد، به گزینه‌ای محبوب بین کاربران ایرانی تبدیل شد. این صرافی با ارائه رنج وسیعی از خدمات مالی، تمامی نیازهای شما در حوزه سرمایه‌گذاری و ترید را برطرف می‌کند. یکی از این خدمات، قابلیت انجام معاملات لانگ و شورت در کوکوین است. هرچند کارمزدها در این صرافی متغیر است؛ اما در مقایسه با بسیاری از صرافی‌های دیگر مقرون‌به‌صرفه‌تر است. این صرافی با دارا بودن بیش از هفتصد رمزارز، گزینه‌های سرمایه‌گذاری زیادی را پیش روی شما قرار می‌دهد.

معاملات لانگ و شورت در کوینکس

کوینکس نیز به دلیلی مشابه صرافی کوکوین، یعنی نیاز نداشتن به احراز هویت، به صرافی محبوبی میان کاربران ایرانی تبدیل شده است. این صرافی که در سال 2017 در هنگ‌کنگ راه‌اندازی شد، طیف وسیعی از خدمات مالی را به کاربران ارائه می‌دهد و به دلایل مختلفی، اعمّ از کارمزد کم (بیشترین میزان کارمزد این صرافی 0/1 درصد است که با استفاده از ارز دیجیتال اختصاصی آن، می‌توانید این رقم را تا 0/02 درصد کاهش دهید)، امنیت زیاد، محیط کاربری ساده و روش‌های پرداخت متنوع، جایگاه محکمی را در بازار ارز دیجیتال کسب کرده است.

سؤالات متداول

1. کجا می‌توانیم معاملات لانگ و شورت انجام دهیم؟

در هر صرافی ارز دیجیتال با قابلیت پشتیبانی از معاملات فیوچرز، می‌توانید پوزیشن لانگ یا شورت باز کنید.

2. دستور حد ضرر (Stop Loss) چیست؟

دستور حد ضرر به سفارشی برای خرید یا فروش رمزارز، زمانی که به قیمت مشخصی رسید، گفته می‌شود. این دستور کمک می‌کند با مشخص کردن حد ضرر، زیان معامله را محدود کنید تا پول زیادی از دست ندهید. برای مطالعه بیشتر به مقاله حد ضرر چیست ، مراجعه کنید.

کلام پایانی

با ورود به دنیای ارزهای دیجیتال، به‌سرعت متوجه می‌شوید علاوه بر خرید و فروش معمولی رمزارزها، صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی به‌منظور کسب سود بیشتر، روش‌های زیادی ایجاد کرده‌اند. معاملات لانگ و شورت از محبوب‌ترین این روش‌ها هستند؛ زیرا ارزش خود را برای معامله‌گران حرفه‌ای و آماتور اثبات کرده‌اند. پس پیشنهاد می‌کنیم اگر سودای کسب سود بیشتر را در سر دارید، حتماً استفاده از این معاملات را در نظر داشته باشید. در این مقاله مفهوم موقعیت‌های لانگ (Long) و شورت (Short)، تفاوت آن‌ها، زمان مناسب استفاده هریک از آن‌ها و مفهوم لوریج (Leverage) را بررسی کردیم.

«هسته معاملات» مانع بزرگ معاملات مشتقه

فرابورس ایران : چالش نخست معاملات مشتقه در ایران «هسته معاملات» است. مدیرعامل فرابورس ایران با بیان این موضوع در نشست «بازار مشتقه در ایران، راهکارها و چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها» عنوان کرد: هسته فعلی برای معاملات نقدی طراحی شده است و امکان بالقوه برای معاملات آتی و آپشن را ندارد؛ با این حال همه درک کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند که بازار سرمایه درک مفهوم معاملات مشتقه درک مفهوم معاملات مشتقه راه درمانی جز معاملات مشتقه ندارد. میثم فدایی با اشاره به اینکه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان هر سه سال یک‌بار منتظر تکرار رخدادهای سال ۹۳ و ۹۹ بود، عنوان کرد: با توجه به تلاطم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی باید بتوانیم در بازارهای صعودی و نزولی ابزار سودآوری در اختیار مردم قرار دهیم تا در هر روندی امکان سودآوری وجود داشته باشد و لزوما منتظر تکرار چنین روزهایی نباشیم.

وی با اشاره به مطالعات درک مفهوم معاملات مشتقه علمی روی ابزارهای آتی در سطح بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی، گفت: امروز ابزار مشتقه حتی می‌تواند به کمک شرکت‌هایی بیاید که با مشکل کمبود انرژی در فصول مختلف مواجه هستند، به‌عنوان مثال شرکت‌هایی وجود دارند که نه در تابستان کار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و نه در زمستان، از این‌رو کم‌کم به ابزارهای آتی آب و هوا هم نیازمند خواهیم بود. فدایی در این نشست که با حضور مدیرعامل بورس انرژی، عضو هیات‌مدیره شرکت بورس تهران و مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس‌کالا برگزار شد، تاکید کرد که طی سال‌های اخیر نگاه به بازار مشتقه تغییر کرده و از این دیدگاه که بازار مشتقه ابزاری تجملی است، فاصله گرفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم.

فدایی در ادامه به مسائل اجرایی در خصوص معاملات مشتقه پرداخت و با تاکید بر اینکه «هسته معاملات» چالش اصلی حال‌حاضر است، بیان‌کرد: معاملات آتی و آپشن بر سامانه معاملات نقدی به سختی قابل‌انجام است. مدیرعامل فرابورس ایران در تشریح تبعات و اثرات این مشکل عنوان کرد: به خاطر این موضوع سیستم محاسبه مارجین وجود ندارد و راهکار جایگزین برای این خلأ در حال‌حاضر، راه‌حل توثیق سهام است؛ پس هر معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گری که خواهان فعالیت در مشتقه باشد باید حتما سهام داشته باشد که این موضوع خود چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برانگیز است. وی اضافه کرد: البته شرکت سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری مرکزی توثیق الکترونیکی سهام را اجرایی کرده که راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی آن گام مثبتی در این زمینه است.

فدایی در ادامه با اشاره به قدم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مثبت برداشته‌شده در زمینه توسعه ابزار آتی در ارکان بازار، افزود: در فرابورس هم روی شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وزن، آتی وجود دارد که اختیار خرید و اختیار فروش روی آن امکان‌پذیر است. با وجود صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری امکان تعریف آتی وجود دارد و مساله قابل تحویل‌بودن که موضوعی فقهی بود، حل شده است. مدیرعامل فرابورس ایران همچنین به دغدغه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در مورد جایگاه Short Selling (فروش استقراضی) از نگاه فقهی پرداخته و گفت: Short Selling هیچ مشکل فقهی ندارد و در این زمینه مصوبه‌‌ای وجود دارد، بلکه نبود سامانه تامین به مفهوم تامین سهام برای short seller چالش اصلی این معاملات است. وی با اشاره به تلاش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های صورت گرفته در زمینه نمادهای بسته در فرابورس بیان‌کرد: در بازار اول و دوم به غیر از مجمع سالانه، نماد متوقف‌شده دیگری نداریم، اگر این روند تداوم پیدا کند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانیم روی نمادهای سهامی هم بدون هیچ چالشی ابزار مشتقه داشته باشیم. وی با دعوت از متخصصان حوزه hedgefund (صندوق پوشش ریسک) برای پیوستن به نهادهای مالی، عنوان کرد: فرد متخصص در این زمینه چندان دیده نشده و فقط موارد محدودی تقاضا از سمت صندوق‌ها وجود داشته است که فرابورس ایران در این زمینه حمایت‌های لازم را خواهد کرد.

بازار مشتقه نیازمند تکنولوژی

علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این نشست به تشریح وضعیت ابزارهای مختلف مشتقه در این بورس پرداخت و عنوان کرد: ارزش تجمعی معاملات سلف‌موازی استاندارد مبتنی بر نفت‌خام و برق و متانول و میعانات در بورس انرژی ۵۷هزار میلیارد تومان بوده است. نقوی با تاکید بر روند رو به رشد قراردادهای آتی در بورس انرژی، اظهار کرد: اسفند سال گذشته از این قراردادها رونمایی شد و اکنون معاملات روی نفتا و متانول در حال انجام است. ضمن آنکه معاملات روی ال‌پی‌جی و میعانات در آینده شروع می‌شود و معاملات بنزین نیز در مرحله مطالعات است. وی یکی از چالش‌های این بورس برای توسعه ابزارهای مشتقه را نبود گواهی سپرده کالایی دانست و گفت: این گواهی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در بورس انرژی به‌خاطر پیچیدگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های حامل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های انرژی و انحصار عرضه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده بحث فنی دارد اما در دستور کار است. نقوی کمبود آگاهی در مورد معاملات مشتقه را هم چالش دیگری در این حوزه برشمرد و گفت: برای مثال عدم‌آگاهی وزارت نفت نسبت به گواهی سپرده چالش ایجاد کرده است. به گفته وی بازار مشتقه نیازمند تکنولوژی است و هر چهار بورس ایران از نظر تکنولوژی نیاز به توسعه دارند که با همکاری استارت‌آپ‌ها می‌توان بخشی از مشکلات را برطرف کرد.

مشتقات ارزی در چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز اقتصادی

محمدجواد میرطاهر عضو هیات‌مدیره شرکت بورس تهران به مقایسه معاملات مشتقه ایران و دیگر کشورها پرداخت و گفت: در حالی مشتقه ایران بیشتر روی کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها وجود دارد که در جهان عمده معاملات روی دارایی‌های مالی است و حل‌شدن مشکلات زیرساختی باعث می‌شود در ایران نیز مشتقه به سمت دارایی‌های مالی برود. وی یکی از مهم‌ترین الزامات استفاده از ابزار مشتقه را کمک به فرآیند کشف قیمت دانست و ابراز داشت: مشتقه به معنای تشکیل‌دادن بازار متشکلی است که افراد درباره قیمت آینده با یکدیگر صحبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. مشتقات ارزی می‌تواند به کشف قیمت ارز در آینده اقتصادی ایران کمک کند. میرطاهر با تاکید بر اینکه در ایران هم افراد بسیار ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری وجود دارند، افزود: اگر ابزارها و بازارهای متشکل وجود داشته باشد، این افراد به سمت این بازارها هدایت و راهنمایی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، در غیر این صورت مشکلات قانونی و فراقانونی به‌وجود خواهد آمد. وی به اقدامات این بورس در زمینه رفع چالش‌های معاملات مشتقه اشاره کرد و گفت: این موضوع در جلسات بورس تهران مطرح‌شده است که اگر بتوانیم فکری برای بازار ثانویه، بازارسازی و بازارگردانی و نوسان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری کنیم، اوراق مشتقه روی دارایی‌های مالی هم تعریف خواهد شد. میرطاهر «لزوم مشخص‌شدن جایگاه hedgefund»، «تسهیل اختیار خرید و فروش تبعی» و «طراحی اوراق آتی و آپشن روی صندوق‌ها» را از جمله راهکارهایی دانست که به توسعه و تعمیق بازار مشتقه کمک خواهد کرد.

قرارداد آتی به چه معناست؟ چطور معامله می شود؟

مفاهیم و موضوعات مرتبط به بازارهای مالی و اقتصادی همیشه جذابیت زیادی برای علاقه مندان حسابداری و دیگر علوم مالی داشته اند. مفاهیم زیادی وجود دارد که برای فعالیت موثر در بازارهای مالی بهتر است که با آن ها آشنایی کافی داشته باشید و البته در برخی موارد لازم است در مورد آن ها تخصص کافی را به دست بیاورید. اما یکی از مفاهیمی که اطلاع و دانش ابتدایی در مورد آن به درد هر شخص فعال در بازارهای مالی می خورد، عبارت قرارداد آتی است.

در این مقاله به توضیح مفهوم قرارداد های آتی می پردازیم و توضیحات مفیدی در مورد آن ارائه می دهیم، اما قبل از اینکه به سراغ این مفهوم برویم ابتدا باید به موضوع ابزار مشتقه بپردازیم.

در میان این مقاله پیشنهاد می کنیم از مقاله جذاب حسابداری حقوق و دستمزد نیز دیدن کنید.

ابزار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه، ابزار مشتق یا (Derivative Contract) قرارداد یا اوراقی هستند که ارزش آن ها به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز وابسته بوده و ارزش مستقلی برای خود ندارند. این ابزارها معمولا از بازارهای پایه مثل بازار کالا، انرژی، ارز، سرمایه و … ترکیب می شوند و در بورس های مورد نظر مورد معامله قرار می گیرند.

ابزار مشتقه به دو دسته تقسیم می شود:

1. پیمان آتی
2. اختیار معامله

در این مقاله قصد داریم در مورد پیمان آتی توضیحاتی ارائه دهیم.

قرارداد آتی (پیمان آتی) چیست؟

قرارداد آتی یا پیمان آتی (Future Contracts) اوراق مالی قابل معامله ای است که می توان آن را در بازارهای مالی مبادله کرد. در قرارداد آتی که بر پایه عقد صلح می باشد، فروشنده پیمان می بندد که در تاریخ مشخصی، مقدار مشخصی کالا را در قبال مبلغی که در هنگام ایجاد قراردادآتی توافق می شود به خریدار قرارداد آتی تحویل بدهد.

قرارداد آتی برای اولین بار در سال 1972 وارد بازارهای مالی شد و قبل از آن تنها در زمینه معاملات محصولات کشاورزی و سوخت های فسیلی مورد استفاده قرار می گرفت.

در واقع قرارداد آتی نوعی قرارداد است که جنبه حقوقی مالی دارد و بین دو طرف فروشنده و خریدار بسته می شود.

برای درک بهتر موضوع اجازه دهید از یک مثال استفاده کنیم.

فرض کنید شما یک کشاورز هستید که می دانید 6 ماه دیگر 50 تن گندم برداشت می کنید. شما می توانید از حالا توافق کنید که بعد از گذشت 6 ماه 50 تن گندم به طرف معامله تحویل می دهید و آن را از همین الان به مبلغ مشخصی می فروشید. بعد از گذشت 6 ماه مهم نیست قیمت گندم چقدر باشد، شما موظفید طبق قرارداد آتی که با خریدار بسته اید بعد از 6 ماه، 50 تن گندم با قیمت توافق شده به خریدار تحویل دهید. در واقع قرارداد آتی را می توان نوعی پیش فروش به حساب آورد.

در این میان پیشنهاد می کنیم سری به صفحه نرم افزار حضور و غیاب سپیدار بزنید تا از امکانات بی نظیر این نرم افزار اطلاع کسب کنید.

انواع قرارداد آتی

قراردادهای آتی اکنون درک مفهوم معاملات مشتقه به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:

1. قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی همچون نفت خام، شمش طلا، گندم و …
2. قرارداد آتی سهام و شاخص

در مورد کالاهای فیزیکی بازار قرارداد های آتی تا چند سال پیش در ایران وجود نداشت و بعد از فراهم شدن زمینه های آن در ایران با بازار آتی سکه شروع به فعالیت کرد. اکنون بازار قراردادهای آتی در زمینه زعفران درک مفهوم معاملات مشتقه نیز فعال است و قرار است برای سایر کالاهای اساسی نیز فعال شود.

قرارداد آتی سهام نیز در اواسط سال 97 فعالیت خود را شروع کرد و از قضا مورد استقبال نیز قرار گرفت. گفته می شود که توسعه هر چه بیشتر این بازار منافع بسیاری برای مصرف کنندگان نهایی و تولیدکنندگان دارد و بیشترین ضرر در مورد آن نصیب دلالان می شود.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

البته در پایان پاراگراف قبل به مزیت مهم و بزرگی در مورد قراردادهای آتی پرداختیم، اما در این بخش می خواهیم به کاربردهای این پیمان ها بپردازیم.

وقتی هر کسی می تواند معاملات خود را طبق قیمت روز انجام دهد و در لحظه کالاهای مورد نیاز خود را معامله کند چرا باید به قرارداد آتی علاقه مند باشد؟

2 دلیل وجود دارد:

1. با استفاده از قراردادهای آتی خریدار خود را در برابر تغییرات قیمت در ماه ها یا سال های پیش رو بیمه می کند و می تواند در قیمت گذاری با دست بازتری با رقبای خود رقابت کند.
2. هر کسی می تواند از طریق تحلیل بازار و خرید و فروش کالا با استفاده از قراردادهای آتی سود کسب کند.

چطور انگیزه کافی برای استفاده از قرارداد آتی وجود دارد؟

مهمترین انگیزه ای که می تواند باعث استفاده از قرارداد آتی شود، عدم اطمینان از آینده است. از طرفی تولیدکنندگان کالا که مصرف کننده های کالاهای اساسی هستند ممکن است از قیمت های آتی به ترس بیفتند و کشاورز تولید کننده کالای اساسی نیز در زمان حال نیاز به نقدینگی دارد.

طبق دلیل دوم که مربوط به کسب سود بود، اگر شما تحلیل گر خوبی باشید می توانید از طریق قرارداد آتی کسب سود کنید. برای مثال اگر شما حدس می زنید که قیمت نفت قرار است در ماه های آینده افزایش پیدا کند، می توانید نفت را با قیمت کنونی معامله کنید. در صورتی که بعد از گذشت ماه ها و رسیدن سررسید تحویل کالا، قیمت آن افزایش یافته باشد شما به شدت سود خواهید برد.

قرارداد اختیار معامله (Options Contract) چیست؟

یکی از مفاهیم مشابه با قرارداد آتی مفهوم قرارداد اختیار معامله است. در این قرارداد یک طرف قرارداد متعهد می شود در بازه زمانی مشخص و قیمتی تعیین شده دارایی پایه ای را به طرف دیگر معامله بفروشد. طرف دیگر معامله می تواند دارایی مورد نظر را خریداری کند یا این کار را نکند. البته اگر خریداری نکند مبلغی را در ازای این حق از دست می دهد، اما در صورتی درک مفهوم معاملات مشتقه که خریدار تمایل داشته باشد معامله را کامل کند فروشنده بالاجبار باید دارایی را معامله کند.

این مفهوم به دلیل ماهیتش تشابهاتی با قرارداد آتی دارد، اما تفاوت های بسیاری هم با آن دارد.

در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله آموزش حسابداری پیمانکاری را بخوانید. در این مقاله در رابطه با موضوع حسابداری شرکت های پیمانکاری توضیحات جذابی ارائه کرده ایم.

منظور از قراردادهای اختیار معامله چیست؟

معمولا برداشت ما از بازار بورس جایی است که عده‌ای خریدار و فروشنده در آن به خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار مختلف مشغول هستند اما این تنها بخشی از اتفاقی است که در بورس می‌افتد و در بورس کالا و اوراق بهادار کشور بازارهای مختلفی وجود دارند و معاملات گوناگونی در این بازارها انجام می‌شود. امروز قرار است به سراغ یکی از این ابزارهای معاملاتی یعنی قراردادهای اختیار معامله برویم و شما را با مفهوم این نوع از قراردادها و چگونگی کارکرد آن‌ها بیشتر آشنا کنیم. با ما همراه شوید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قراردادهای اختیار معامله و قرارداهای آتی از مهم‌ترین ابزارهای مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و به دلیل این که مفهوم جدیدی در بازار بورس ایران هستند، بسیاری از سهامداران آشنایی زیادی با این قراردادها ندارند.

در یک معامله ساده شما معمولا برای دریافت یک کالا یا خدمات مبلغی را پرداخت و کالا یا خدمت مورد نیاز خود را هم دریافت می‌کنید اما در قراردادهایی مانند قرارداد اختیار معامله به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

چگونگی کارکرد قرارداهای اختیار معامله

برای این که با کارکرد قرادادهای اختیار معامله بیشتر آشنا شوید، کار را با یک مثال آغاز می‌کنیم. فرض کنید در فرودین ماه 1400 که قیمت هر سکه 8 میلیون تومان است شما اختیار خرید این کالا را با همین قیمت در تاریخ اسفند 1400 از یک فروشنده خریداری و مبلغ 200 هزار تومان را هم به عنوان قیمت اختیار معامله مشخص می‌کنید. حال شما این اختیار را دارید که کالای مورد نظر را در سررسید مشخص شده با همان قیمت 8 میلیون تومان از فروشنده‌ای که با او قرارداد اختیار معامله بسته‌اید، خریداری کنید.

در این شرایط اگر قیمت کالای مورد نظر افزایش پیدا کند مثلا در همین مثال قیمت سکه به 10 میلیون تومان برسد، شما سود کرده‌اید. نکته جالب در اینجا این است که شما اختیار معامله را خریداری کرده‌اید و اجباری برای انجام معامله مورد نظر ندارید.

یعنی اگر قیمت کالایی که خریداری کرده‌اید کاهش پیدا کرده باشد مثلا در همین مثال به 7 میلیون تومان رسیده باشد، می‌توانید از اختیار خود استفاده نکنید. در این صورت تنها به اندازه همان مبلغی که به عنوان قیمت قرارداد اختیار معامله باید پرداخت کنید، یعنی 200 هزار تومان دچار ضرر می‌شوید.

شما می‌توانید قراداد اختیار معامله را برای فروش یک کالا هم اعمال کنید. به این معنا که شما به عنوان خریدار قرارداد اختیار معامله، حق فروش یک دارایی را با قیمت مشخص در زمان تعیین شده خریداری می‌کند.

برای نمونه در همان مثال قبلی خریدار قرارداد، حق فروش سکه با همان قیمت 8 میلیون تومان را برای اسفند 1400 با همان قیمت اختیار معامله 200 هزار تومان از یک فروشنده خریداری می‌کند. در این حالت او می‌تواند در زمان سررسید کالای مورد نظر را با قیمت تعیین شده به فروشنده قرارداد بفروشد.

حال در نظر بگیرید که در اسفندماه قیمت سکه به 7 میلیون تومان رسیده باشد، در این شرایط خریدار قرارداد اختیار معامله سود می‌کند اما در صورتی هم که قیمت سکه به 10 میلیون تومان رسیده باشد وی می‌تواند از اختیار خود برای فروش کالای مورد نظر استفاده نکند.

همانگونه که احتمالا از این مثال متوجه شده باشید قراردادهای اختیار معامله یا آپشن‌ها به دو دسته قرادادهای اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند.

اختیار خرید (Call Option)

در قراردادهای اختیار خرید حق خرید یک دارایی از پیش به خریدار قرارداد اختیار معامله داده می‌شود. کسانی به سراغ قرادادهای اختیار خرید می‌روند که منتظر افزایش قیمت دارایی هستند و می‌خواهند از این طریق با این نوع از قراردادهای به سود برسند. آن‌ها قرارداد را با قیمت روز یک کالا خریداری می‌کنند تا در آینده با افزایش قیمت‌ها به سود مورد نظرشان دست پیدا کنند.

اختیار فروش (Put Option)

قراردادهای اختیار فروش برعکس اختیار خرید هستند و در این قراردادها حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. در این حالت درست برعکس قراردادهای اختیار خرید صاحب قرارداد امیدوار به کاهش قیمت‌ها است و با پیش‌بینی که از کم شدن قیمت یک دارایی دارد، دست به انعقاد قراردادهای اختیار فروش می‌زند.

بعضی نکات مهم در قراردادهای اختیار معامله

• برای آغاز فعالیت در بازار مشتقه علاقه‌مندان به حضور در معاملات این بازار باید از کارگزاری‌هایی که مجوز معاملاتی برای قرادادهای بازار مشتقه را دارند کد معاملاتی دریافت کنند.
• زمان تسویه قراداد اختیار معامله، تاریخ سررسید مشخص شده در همان قرارداد است که در پایان روز معاملاتی این تسویه انجام می‌شود. کارمزد معامله نیز در همان روز به حساب سازمان بورس، کارگزار مربوطه و .. واریز می‌شود.
• قرادادهای اختیار معامله به دو سبک اروپایی و آمریکایی قابل اجرا هستند. در سبک اروپایی خریدار معامله تنها در زمان سررسید مشخص شده در قرارداد می‌تواند از حق خرید و فروش خود استفاده کند، اما در سبک آمریکایی خریدار در طول زمانی که مشخص شده است می‌تواند معامله را اجرایی و از حق خود برای خرید یا فروش یک کالا استفاده کند.
• معامله در بازار مشتقه بورس کالا روی یک دارایی پایه مانند سکه یا زعفران صورت می‌گیرد.
• در حال حاضر تنها در مورد بعضی کالاها و تعداد کمی از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله اعمال می‌شود.
• همان گونه که گفتیم یکی از نکات مهم در عبارت قرارداد اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار خرید و فروش دارایی موردنظر به معامله کننده داده می‌شود و اجباری برای خرید و فروش کالای مشخص شده در قرارداد وجود ندارد اما در مورد فروشنده اختیار معامله چنین امکانی وجود ندارد و فروشنده قرارداد از قدرت اختیار برای انجام معاملات برخوردار نیست و باید تابع تصمیم خریدار باشد.
• برای تضمین پایبندی به قراردادهای اختیار معامله با توجه به این که پول یا کالایی بین طرفین تا زمان تاریخ مشخص شده در قرارداد رد و بدل نمی‌شود، هر دو طرف معامله ودیعه‌ای را به اتاق پایاپای بورس تحویل می‌دهند.
• قرارداد اختیار معامله در بازار بورس ایران مفهوم نسبتا جدیدی محسوب می‌شود و برای اولین بار بورس اختیار معامله در سال 1973 در شیکاگو شروع به کار کرد که اکثر اوقات هم رتبه اول را از نظر حجم و تعداد معاملات انجام شده در این حوزه دارد.
• نوسان‌گیرها علاقه بسیاری به بازار آتی کالا دارند و سعی می‌کنند از نوسان قیمت‌ها و پیش‌بینی آینده بازار برای رسیدن به سود در بازار مورد نظر استفاده کنند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

احتمالا این سوال برای‌تان پیش آمده باشد که قراردادهای اختیار معامله چه مزیت‌هایی برای خریدار یا فروشنده این نوع از قراردادها دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم که به درک بهتر قرادادهای اختیار معامله هم کمک بیشتری می‌کنند.

• کم شدن ریسک معاملات و کاهش نوسان بالای قیمت‌ها در آینده
• کسب سود از قرارداهای اختیار معامله و حتی درآمدزایی از معامله مجدد این قرارداد به این معنا که شما می‌توانید حق خرید یا فروش خود را بفروشید و از این طریق نیز کسب سود کنید.
• نیار به نقدینگی کمتر
• کاهش ریسک انجام معاملات

تفاوت قرادادهای اختیار معامله با قرادادهای آتی

همانگونه که اشاره کردیم قرارداد اختیار معامله اختیاری قانونی است که مطابق آن به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود، اما در قراردادهای آتی یک خریدار متعهد می‌شود یک کالای مشخص شده را در تاریخ مشخص با قیمت معین از فروشنده کالا خریداری کند.

به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که در قرارداد اختیار معامله خریدار، اختیار یک معامله را خریداری می‌کند اما در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده برای مبادله یک کالا متعهد می‌شوند.

سخن آخر

قراردادهای اختیار معامله از جمله مهم‌ترین ابزار مشتقه در بازار بورس کالا و اوراق بهادار کشور به شمار می‌روند و طیف جدیدی از معاملات در بازار بورس این روزهای کشور را شامل می‌شوند. در این نوع از قراردادها، به خریدار حق خرید یا فروش کالای مورد معامله در تاریخی معین با قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده داده می‌شود.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته قراردادهای اختیار خرید و قراردادهای اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در مورد اول حق خرید یک دارایی و در مورد دوم حق فروش یک دارایی با قیمت تعیین شده از قبل به معامله کننده داده می‌شود. نکته مهم در خصوص قراردادهای اختیار معامله، کلمه اختیار است. به این معنی که اختیار و نه اجبار برای خرید و فروش دارایی موردنظر به خریدار قرارداد داده می‌شود.

در پایان هم باید اشاره کنیم که ما سعی کردیم به زبان ساده شما را با بازار آتی کالا و قراردادهای اختیار معامله آشنا کنیم اما این بازار هم مانند دیگر بازارهای مالی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و حضور در آن به این سادگی‌ها هم نیست. علاقه‌مندان به ورود و سرمایه گذاری در این حوزه، باید توانایی خوبی در پیش بینی آینده بازار و تحلیل دقیق و درست اتفاقات بازار سرمایه داشته باشند تا بتوانند به سودی که مد نظرشان است، دست پیدا کنند.