تاریخچه ارز فیات

آدام اسمیت: بدون شک، جامعه‌ای که بخش اعظم آن فقیر و بیچاره هستند، نمی‌تواند شکوفا و سعادتمند باشد.

پشتوانه پول و ارزهای دیجیتال چیست؟

در دنیا ارزهای دیجیتال را با بیت‌کوین می‌شناسند. خیلی از مراکز خرید و فروش در دنیا بیت‌کوین می‌پذیرند. در خیلی از سایت‌های دنیا می‌توانید با بیت‌کوین خرید کنید. می‌توانید در رستوان‌ها صورتحساب خود را با بیت‌کوین پرداخت کنید. اما به راستی چه چیز به بیت‌کوین این اعتبار را می‌دهد که با ارزش باشد. درواقع پشتوانه ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین چیست؟ آیا ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین درواقع بدون پشتوانه هستند؟ آیا بیت‌کوین می‌تواند جایگزینی مناسب برای پول در آینده باشد؟ برای یافتن جواب سوالات فوق، تا آخر مقاله با ما همراه باشید.

در دهه گذشته تا به امروز (2020) بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال محبوبیت روز افزونی را در دنیا تجربه می‌کنند. محبوبیت تاریخچه ارز فیات این بازار باعث شده تا علاقه‌مندان زیادی قصد ورود به این بازار را داشته باشند. اما در این بین سوالات زیادی نیز به‌وجود می‌آید که ذهن مخاطبین را درگیر کرده، این‌که بعضی‌ها بیت‌کوین را به اشتباه با حباب گل لاله و حباب دات کام مقایسه می‌کنند و یا این‌که می‌گویند بیت‌کوین یک پول بدون پشتوانه است و ارزشی ندارد و. ما هم می‌خواهیم پشتوانه ارزهای دیجیتال را در اینجا باهم بررسی کنیم. اما قبل از هرچیزی باید تعریف درستی از پول داشته باشیم، تاریخچه به‌جود آمدن پول را بشناسیم و این ‌که بدانیم پشتوانه پول رایج کشورهای دنیا چیست و از کجا شکل گرفته است؟ و چاپ پول چه تاثیری در دنیا دارد؟

پول چیست؟

در تعریف پول باید بگوییم که پول، یک توافق بین دو یا چند نفر است که از آن به‌عنوان ابزاری برای انتقال ارزش استفاده می‌کنند. درواقع اگر من و شما یک تکه کاغذ را به‌عنوان ارزش بین خودمان قبول کنیم و از آن برای داد و ستدهایمان استفاده کنیم، آن پول بین من و شما معتبر خواهد بود. اکنون هر کشوری پول مربوط به خود را دارد و از آن برای مبادلات داخلی استفاده می‌کند.

داستان تاریخچه پول چیست؟

یکی بود یکی نبود. تقریبا همه ما در مورد تاریخچه پول کمی اطلاعات داریم و می‌دانیم که در زمان‌های قدیم مبادلات به‌صورت کالا به کالا انجام می‌شد. این نوع مبادلات به‌علت مشکلاتی که در حمل و جا به‌جایی کالاها داشت کم کم جای خود را به فلزات گران‌بها داد. این امر باعث شد تا بعد از مدتی، دیگر مردم با طلا و نقره (همان درهم و دینار) اقدام به مبادله می‌کردند. پس از شکل‌گیری حکومت‌ها و دولت‌ها، تصمیم گرفته شد که همین طلا و نقره را به شکل سکه ضرب کنند و برای معامله به مردم بدهند. اما بعد از مدتی این نوع مبادلات هم با مشکلاتی از جمله حمله دزدان و غارت سکه‌های طلا از بازرگانان مواجه شد. در این‌جا بود که دولت‌ها تصمیم گرفتند که بانک‌ها را ایجاد کنند. بانک‌ها سکه‌های طلا را از مردم می‌گرفتند و بجای آن به مردم حواله کاغذی می‌دادند که به‌اندازه همان مقدار طلای موجود در بانک ارزش داشت. این ‌کار حمل پول و مبادلات را بسیار راحت‌تر کرد و به این ترتیب اولین پول‌های کاغذی در دنیا با پشتوانه طلا و سایر فلزات گران‌بها شکل گرفتند.

پشتوانه پول چگونه شکل گرفت؟

بعد از این ‌که تجار توانستند معاملات خود را در سطح دنیا گسترش دهند و با کشتی به سایر قاره‌های جهان سفر کردند، معاملات با طلا و سایر فلزات گران‌بها به‌عنوان یک اشتراک جهانی (به‌عنوان پول) به‌سرعت در سطح جهانی گسترش یافت. به‌طوری که آمریکا و اروپا به‌عنوان مرکز تجارت دنیا بیشترین معاملات جهانی را با طلا ثبت کردند. در سال‌های نه‌چندان دور، کشورهای دنیا فقط اجازه داشتند که در قبال طلایی که از معاملات جهانی وارد خزانه کشور می‌کنند پول چاپ کنند. به‌این ترتیب نرخ تبدیل طلا به پول هر کشور عدد ثابتی بود و بر همین اساس نرخ تبدیل پول سایر کشورها به همدیگر نیز عدد ثابتی بود.

پس از مدتی و در سال 1929 یکی از بزرگترین رکود‌های اقتصادی دنیا رخ داد که باعث شد تا این نظام پولی جهانی با پشتوانگی طلا کم‌رنگ‌تر شود. برای حل این مشکل در ماه جولای 1944 تعداد 730 نماینده از 44 کشور دنیا متشکل از متفقین، در کنفرانس پولی و مالی ملل متحد یک تفاهم‌نامه جهانی را به امضا رساندند که در آن قرار شد دلار آمریکا به‌عنوان ارز مرجع در مبادلات جهانی اضافه شود و دولت آمریکا نیز در مقابل متعهد شد تا به ازای هر 35 دلار، معادل یک اونس طلا در خزانه خود نگهداری کند و هر زمان هر دولتی درخواست کرد، آمریکا به ازای هر 35 دلار یک اونس طلا به آن‌ها تحویل دهد (طلا به‌عنوان پشتوانه پول). این تفاهم‌نامه به‌عنوان قرارداد برتن وودز (Bretton Woods) مشهور شد.

از آن پس دلار به‌عنوان ارز مبادله‌ای جهانی در معاملات سراسر جهان به رسمیت شناخته شد و در همان سال‌های ابتدایی پس از قرارداد برتن وودز، آمریکا بیش از مقدار دلارهای موجود در جهان در خزانه خود طلا ذخیره کرده بود. به‌این ترتیب همه کشورها نیز راضی و خشنود بودند که یک پول بین‌المللی با پشتوانه را در دسترس دارند و این باعث سهولت بیشتر در معاملات جهانی شده بود. این قضیه تا جایی ادامه داشت که جنگ آمریکا و ویتنام در سال‌های 1955 الی 1975 شکل گرفت و به مدت 20 سال ادامه داشت. این جنگ هزینه‌های بسیار زیادی را برای آمریکا به‌همراه داشت.

آمریکا بعد از جنگ مجبور شد هزینه‌های سنگینی را بابت بدهی‌های خود پرداخت کند. در این بین به بعضی از طلبکاران دلار پرداخت کرد و به برخی دیگر از طلای موجود در خزانه خود پرداخت کند. در نتیجه این اتفاق باعث شد تا تعادل بین دلارهای موجود در جهان و میزان طلای موجود در خزانه آمریکا بهم بخورد. به‌عبارت دیگر هم دلارهای موجود در جهان افزایش یافته بود و هم این‌که میزان طلای موجود در خزانه آمریکا کاهش یافته بود.

با ادامه این روند و در اواخر دهه 60 میلادی، برخی از کشورهای طلبکار آمریکا از جمله ژاپن و فرانسه و آلمان متوجه کاهش مقدار طلای موجود در خزانه آمریکا شدند و آمریکا نمی‌تواند با نرخ توافق شده در قرارداد برتن وودز، به ازای دلارهای موجود در دنیا طلا پرداخت کند. این اتفاق سبب شد تا طی دو دوره متوالی ارزش دلار نسبت به طلای جهانی کاهش پیدا کند. این قضیه زمانی به یک بحران بزرگ برای آمریکا تبدیل شد که در سال 1971 بریتانیا از آمریکا درخواست کرد تا مبلغ سه میلیارد دلار از ذخایر ارزی خودش را به طلا تبدیل کند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که بریتانیا با علم به این‌ که آمریکا نمی‌تواند مقدار طلای معادل آن مبلغ را پرداخت کند، این درخواست را داده بود.

این درخواست بریتانیا سبب واکنش دولت آمریکا شد تا رئیس جمهور وقت آن زمان آمریکا ریچارد نیکسون در یک اقدام عجیب و بدون هماهنگی قبلی و کسب اجازه از صندوق بین‌المللی پول، تعهد آمریکا را برای داشتن موجودی ذخیره طلا به‌عنوان پشتوانه دلار لغو کرد. به‌این ترتیب دلار آمریکا دیگر پشتوانه طلا نداشت. صندوق بین‌المللی پول نیز بعد از این اقدام، جنبه پول بودن طلا را ممنوع اعلام کرد و گفت که از این پس طلا فقط مصرف کالایی خواهد داشت و نه پولی. این اقدامات درواقع پایانی بود بر قرارداد برتن وودز و پول با پشتوانه طلا؛ که باعث به‌وجود آمدن پول جدیدی به‌نام پول فیات (Fiat Money) یا پول بدون پشتوانه در دنیا شد.

پول فیات (Fiat Money) یا بدون پشتوانه

پول فیات در تعریف‌ها به‌عنوان پول بدون پشتوانه معرفی می‌شود. آن‌چیزی که در بازار فارکس نیز مبادله می‌شود همین ارزهای فیات هستند که نسبت به هم مبادله می‌شوند. اما سوال این است که پول فیات واقعا بدون پشتوانه است؟

در جواب این سوال می‌توان گفت که پشتوانه ارز فیات هر کشوری حکومت و دولت و اقتصاد آن کشور است و چیزی که به آن ارزش می‌دهد، مقبولیت عمومی مردم آن کشور است. یعنی اگر اقتصاد و قدرت دولت کشوری در دنیا قوی‌تر شود، باعث می‌شود تا نرخ ارز آن کشور نیز نسبت به سایر کشورهای دیگر بالاتر برود و دیگر نرخ تبدیل پول به ارز سایر کشورهای جهان یکسان نبوده و همواره درحال تغییر است.

مسئله مهم دیگری که به ارز یک کشور معنا می‌دهد، مقبولیت و حمایت عمومی مردم دنیا از آن ارز است. به‌عنوان مثال اگر مردم جهان همه باهم تصمیم بگیرند که دیگر از دلار برای مبادلات و تجارت خود استفاده نکنند، ارزش دلار در جهان به‌سرعت کاهش می‌یابد. به‌عنوان مثالی دیگر در کشور خودمان و بعد از انقلاب اسلامی، دولت و بانک مرکزی دستور جمع‌آوری پول‌های قدیمی را داد و شکل پول‌های جدید را به بازار ارائه داد. این مسئله با اقبال عمومی مردم مواجه شد و باعث شد تا پول‌های جدید جایگزین پول‌های قدیمی شده و وارد بازار شوند. اما اگر مردم پول‌های خود را به بانک مرکزی نمی‌دادند، قضیه فرق می‌کرد.

چاپ پول بدون پشتوانه و تاثیرات آن بر اقتصاد کشورها

بعد از این‌که پول‌های جهان به‌صورت فیات تبدیل شدند، بانک مرکزی هر کشور بنا به اقتضای شرایط سیاسی و اقتصادی کشورش تصمیم به چاپ پول بدون پشتوانه می‌کرد. اما این چاپ پول به تنهایی چیز بدی نیست. بگذارید برایتان مثالی بزنم. فرض کنید کشور دوست و برادر چین با ایران وارد معامله می‌شود و در ازای خرید نفت از ایران به ما یوان پرداخت می‌کند. کشور ایران نیز در مقابل واردات کالاهای اساسی مثل دسته بیل و خلال دندان از چین همان یوان‌ها را به چین بازمی‌گرداند. با فرض این‌که دولت چین برای خرید نفت از ایران آن مقدار یوان را چاپ کرده باشد، اگر تولید داخلی چین به اندازه مقدار پولی که برای خرید نفت چاپ کرده و دوباره وارد کشورش شده نباشد، باعث تورم شدید در چین خواهد شد. اما می‌بینیم که این‌طور نیست پس یعنی چاپ پول به خودی خود اقدام بدی هم نیست.

در این‌جا سوال پیش ‌می‌آید که اگر فرضیه فوق درست باشد اکنون باید در آمریکا با چاپ بی ‌رویه و بدون پشتوانه دلار، تورم بسیار شدید باشد و قیمت‌ها سر به فلک برسد؛ ولی می‌بینیم که در حقیقت این‌طور نیست. دلیل این امر آن است که آمریکا به‌شدت از ورود دلار به کشورش جلوگیری می‌کند. در حال حاضر و به‌خاطر مرجع بودن دلار به‌عنوان ارز رایج معاملاتی در جهان، مقدار دلارهای موجود در دنیا بسیار بیشتر از صنعت و تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور آمریکا است. دولت آمریکا با این‌کار مرزی بین دلارهای خارجی موجود در دنیا و دلارهای داخل کشورش ایجاد کرده است تا از ایجاد تورم در کشور جلوگیری کند. به‌عنوان مثال برای ورود دلار به کشور آمریکا باید اظهارنامه پر کنید و در غیر این‌صورت سرمایه شما ضبط شده و اجازه ورود به آمریکا را نخواهد داشت. این قانون در بسیاری از کشورهای دنیا (به غیر از ایران و شرکا) به منظور جلوگیری از تورم‌های داخلی اعمال می‌شود.

باتوجه به این مطلب و چاپ بی‌رویه دلار در آمریکا (به خصوص بعد از بحران کرونا)، می‌توان گفت که حجم دلارهای موجود در آمریکا بسیار بیشتر از مقدار GDP آمریکا است. پس نتیجه‌گیری می‌کنیم که دلار آمریکا واقعا بدون پشتوانه است. در اینجا ارزهای دیجیتال و در رأس آن بیت‌کوین بیشتر به چشم می‌آیند.

پشتوانه ارزهای دیجیتال

بعد از تعریف کردن تمام داستان‌های فوق، می‌توان گفت که ارزهای دیجیتال نیز به‌مانند دلار آمریکا تاحدی بدون پشتوانه هستند و تنها پشتوانه آن‌ها مقبولیت و محبوبیت عمومی در دنیاست که به آن‌ها ارزش داده است. زیرا مردم دنیا در طول دوران‌های مختلف به‌نوعی از اعتماد به دولت‌ها و بانک‌های مرکزی ضربه‌های بزرگی خورده‌اند. اما رمز ارزی مثل بیت‌کوین به‌خاطر خاصیت غیرمتمرکز بودن، شفاف بودن و همچنین محدود بودن تعداد آن (غیرقابل چاپ)، هر روز در دنیا طرفداران بیشتری پیدا می‌کند. به‌نوعی می‌توان گفت هر‌چقدر بانک‌های مرکزی دنیا با چاپ پول بدون پشتوانه و بی رویه به مردم خیانت می‌کنند، مقبولیت و ارزش وجود ارزهای دیجیتال را در دنیا تقویت می‌کنند.

آیا بیت‌کوین پول آینده دنیا است؟

بیت‌کوین در دهه اخیر بسیار مورد توجه دنیا قرار گرفته است. هر روز کاربردهای آن بیشتر از پیش می‌شود. برای خریدهای اینترنتی و پرداخت شهریه و صورتحاسب رستوران‌ها و حتی در برخی از کشورهای دنیا که دچار بحران اقتصادی هستند، به‌عنوان جایگزین پول ملی نیز در معاملات مردم نقش دارد. اما همه این‌ها دلیل نمی‌شود تا بیت‌کوین پول آینده دنیا باشد. برای اثبات این موضوع من در یک اقدامی چالشی از طیف وسیعی از مردم این سوال را پرسیدم که:

اگر قرار بود مثل اصحاب کهف بخوابیم و 300 سال بعد بیدار شویم سرمایه خود را به چه چیزی تبدیل می‌کردید؟

الف) دلار

ب) طلا

ج) بیت‌کوین

نتایج جالبی را دریافت کردم، اما نکته اینجا است که این سوال جواب درستی ندارد. زیرا اگر در گروهی که در بازار طلا کار می‌کنند این سوال را بپرسیم اکثرا گزینه طلا را انتخاب می‌کنند و اگر در وال‌استریت بپرسید جواب متفاوت خواهد بود. نتیجه‌گیری اصلی این است که حتی قدیمی‌ترین افرادی که در حوزه ارزهای دیجیتال فعالند و همچنین بیشتر متخصصین این حوزه نیز گزینه بیت‌کوین را به‌عنوان پول 300 سال آینده دنیا نمی‌شناسند.

حقیقت این است که بیت‌کوین با به کارگیری تکنولوژی بلاکچین به مانند نقطه عطفی در نظام اقتصادی و پولی دنیا نقشش را ایفا می‌کند. همان‌طور که بعد از اختراع برق و به واسطه آن اکنون اختراعات و تکنولوژی های بسیار پیچیده‌تری را در اختیار داریم.

سخن آخر

دنیا و تکنولوژی درحال پیشرفت است. ارزهای دیجیتال نیز یکی از همین تکنولوژی‌ها است که همچنان درحال رشد و توسعه هستند. تا زمانی‌ که دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به چاپ بی‌رویه پول بدون پشتوانه در دنیا ادامه دهند، بی آن که بدانند لزوم ایجاد و همچنین مقبولیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز را بیش از پیش در بین مردم جهان تقویت می‌کنند. در آخر می‌توان گفت که پشتوانه ارزهای دیجیتال نیز همین محبوبیت و مقبولیت عمومی مردم جهان است که روز به روز درحال بیشتر شدن است. و اگر در دهه گذشته قیمت بیت‌کوین به دلار افزایش داشته، احتمالا این دلار است که درحال از دست دادن ارزش خود نسبت به بیت‌کوین است؛ زیرا بیت‌کوین از روز اولی که این تکنولوژی را به دنیا معرفی کرد، تغییری نکرده است.

می توانید ویدیوهای بیشتری از تالار بورس را در شبکه اشتراک ویدیو آپارات و همچنین کانال یوتیوب تالار بورس مشاهده بفرمایید.

مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال

مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال در این مقاله سوال‌های زیادی را پاسخ خواهد داد . تغییر سیستم های مالی دنیا در گذر زمان و ظهور ارزهای دیجیتال ، چالش های جدیدی در برابر علاقه مندان به دنیای سنتی و مدرنیسم قرار داده است .

پول فیات

پول فیات نوعی از ارز است که توسط دولت ها صادر و توسط مقامات پولی و بانکی آن کشور مثل بانک مرکزی تنظیم ، چاپ و یا ضرب می گردد . ارز فیات همان پولی است که مردم به صورت روزمره از آن استفاده می کنند .

ارزش پول فیات به دلیل اینکه مانند گذشته پشتوانه ای مانند طلا یا نقره ندارد ، دولتی است که آنرا صادر کرده است . همچنین ارزش آن به باور ، اعتبار ، پذیرش در استفاده در تراکنش های دو طرف ، حمایت دولت و …. است . ارزش پول فیات از ارتباط بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت نیز حاصل می گردد .

بیشتر ارزهای کاغذی دنیا مانند : دلار آمریکا ، یورو در اروپا و دیگر ارزهای مهم پول فیات هستند .

ارز فیات می تواند به صورت کاغذی و اسکناس ، به صورت الکترونیکی ، پی پال ، کارت های اعتباری و … باشد .

فیات یک لغت لاتین و به معنی حکم ” باید بشود ” ، ” بگذار بشود ” است .

تاریخچه ارز فیات

در کشور چین حدود قرن یازدهم میلادی و در زمان سیچوآن ، برای اولین بار ، به جهت خرید ابریشم ، نقره و طلا ، تصمیم به چاپ پول کاغذی گرفته شد .

همچنین پس از آن در حوالی قرن سیزدهم و در زمان یکی از نوادگان چنگیز به نام کوبلای خان بود که ارز فیات در سرزمین های تحت سلطه وی شروع به کار کرد . هرچند برخی مورخان معتقند هزینه بالای راه اندازی این سیستم و تورم ناشی از آن باعث سقوط سلطنت کوبلای خان شد .

در قرن هفدهم نیز اروپائیان به این امر روی آوردند . کشورهایی مانند اسپانیا ، هلند و سوئد از ارز فیات استفاده می کردند . عدم موفقیت سوئد در این امر باعث شد درنهایت سیستم مالی این کشور به استاندارد نقره روی گردان شود .

در قرن های 18 و 19 فرانسه و تمام مستعمرات آن و کشورهای آمریکای شمالی به تدریج شروع به استفاده از این سیستم پولی نمودند .

مدتی بعد و در قرن بیستم ، تا سال 1933 ایالات متحده آمریکا مجدد به سمت پول کالایی رفتند . در این سال دولت مبادله پول های کاغذی را با سایر کالاها و طلا متوقف کرد . و نهایتا در سال 1971 رئیس جمهور ایالات متحده “ریچارد نیکسون” پول فیات را رسما جایگزین استاندارد طلا نمود . پس از این تصمیم بود که استاندارد طلا در تمام کشورهای دنیا متوقف شد و ارز فیات جایگزین سیستم پولی سنتی گذشته گردید .

مزایای استفاده از ارز فیات

معایب استفاده از ارز فیات

ارز دیجیتال ، رمز ارز

رمزارز یا ارز دیجیتال : (Cryptocurrency) یکی از مدل های ارز مجازی است که از تکنولژی رمزنگاری در ساخت و طراحی آن استفاده شده و معمولاً به صورت نامتمرکز اداره می‌شود.

رمزارز (یا رمزپول، یا ارز رمزپایه) نوعی پول دیجیتال است . در آن تولید تأیید اصالت تراکنش ها با استفاده از الگوریتم‌های رمزگذاری کنترل می گردد . و معمولاً به‌ صورت نامتمرکز (بدون وابستگی به یک بانک مرکزی) به انجام کار می پردازند . با توجه به تعریف های زیادی که در مورد رمزارزها به وجود آمده این عبارت از نظر حقوقی دقت کافی ندارد .

به دلیل کنترل نامتمرکز ، رمزارزها معمولا مقابل سیستم بانکداری قرار می گیرند . این نامتمرکز بودن در رمزارزها از طریق تکنولژی بلاک چین امکان پذیر شده که خود آن نوعی از دفتر کل توزیع شده است .

اولین کریپتوکارنسی نامتمرکز بیت کوین نام دارد که در سال 2009 توسط ساتوشی ناکاموتو ایجاد و عرضه گردید .

تعریف رمزارز در واژه نامه مریم وبستر :

«هرگونه ارزی که تنها به صورت دیجیتالی وجود دارد . معمولاً صادرکننده یا تنظیم کننده مرکزی ندارد . اما از سامانه توزیع شده برای ذخیره تراکنش‌ها و مدیریت انتشار واحدهای جدید استفاده می‌کند و برای ممانعت از جعل و تراکنش‌های متقلبانه بر رمزنگاری تکیه دارد»

تعریف رمزارز در واژه نامه آکسفورد :

هر گونه سامانه پول الکترونیکی که برای خرید و فروش آنلاین استفاده می‌شود و نیازی به بانک مرکزی نداشته باشد .

مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال

پول فیات و مرز ارز روشهایی برای پراخت هستند اما بایکدیگر تفاوتهایی نیز دارند . برخی از تفاوتهای ارزفیات و رمزارز به شرح زیر است .

قانونی بودن

اولین موضوع در مقایسه ارز فیات و رمزارز شکل قانونی بودن آنها می باشد . دولت‌ها ارزهای فیاتی را صادر می‌کنند که توسط بانک مرکزی آن کشور تنظیم گردیده باشد . پول فیات مانند یک مناقصه قانونی است که در بیشتر اوقات به ‌عنوان روش رسمی برای انجام تراکنش‌ها تلقی می‌شوند. دولت‌ها عرضه پول فیات را کنترل می‌کنند و با کنترل سیاست‌های توزیع، ارزش آن‌ها را در زمان‌های مختلف تغییر می‌دهند.

از سوی دیگر رمزارزها اساساً دارایی‌های دیجیتال هستند . به‌عنوان روش تبادلی استفاده می‌شوند که دولت هیچ کنترلی بر روی آن ندارد. خصوصیت غیرمتمرکز بودن آن بدین معنی است که هیچ مقام مرکزی بر روی ارزش آن کنترل و اثر ندارد. برخی از کشورها رمزارزها را ممنوع کرده‌اند . دلیل نگرانی دولتها آن است که از آن‌ها برای فعالیت‌های غیرقانونی مثل تروریسم و پول‌شویی استفاده گردد .

ماهیت فیزیکی

رمزارزها به دلیل اینکه به‌صورت آنلاین و مجازی کار می‌کنند، به شکل فیزیکی قابل لمس نیستند. در عوض ارزهای فیات دارای جنبه فیزیکی هستند و به شکل سکه و اسکناس موجود هستند تا به شکل فیزیکی قابل حس کردن باشند. جنبه فیزیکی پول فیات در حال حاضر چالش‌های بسیاری را با خود به همراه دارد و جابه‌جایی این مقدار عظیم از پول نیز سخت خواهد بود .

جنبه تبادل

مورد کلیدی بعدی در مقایسه ارز فیات و رمزارز این است که رمزارزها به شکل دیجیتالی موجود هستند و توسط کامپیوترها ایجاد می‌شوند و به شکل قطعه کدی خصوصی عمل می‌ نمایند . روش تبادل آن‌ها نیز کاملاً دیجیتال است. در مقابل، پول فیات می‌تواند هم به شکل دیجیتال و هم به شکل فیزیکی مورد استفاده قرار بگیرد. سرویس‌های پرداخت الکترونیک به افراد اجازه انتقال پول فیات را به‌ صورت دیجیتال می‌دهد. همچنین افراد می‌توانند با یکدیگر از این طریق تعامل کنند و پول را به صورت فیزیکی جابه‌جا کنند.

عرضه

یک تفاوت اصلی دیگر در مقایسه ارز فیات و رمزارز در نحوه عرضه است. پول فیات دارای عرضه نامحدود است و این مسئله به این معنی است که مقامات مرکزی هیچ محدودیتی برای تولید پول ندارند. اکثر رمزارزها در عرضه ظرفیتی مشخص دارند و این یعنی مجموعه‌ای مشخص از کوین‌ها برای عرضه وجود دارد. برای مثال، کل تعداد بیت‌کوین‌هایی که عرضه خواهد شد ۲۱ میلیون است. با پول فیات، غیرممکن است که بتوان مقدار پول در گردش را در هر بازه زمانی مشخص کرد ولی با رمزارزها، چنین کاری ممکن است.

ذخیره‌سازی

مجازی بودن رمزارزها به این معنی است که آن‌ها به ‌صورت آنلاین در دسترس هستند. بدین ترتیب در کیف‌پول‌های دیجیتال ذخیره می‌شوند که عموماً با نام کیف‌پول رمزارز شناخته می‌شوند. در حالی ‌که اکثر کیف‌پول‌های دیجیتال مدعی هستند که ذخیره‌سازی امنی ارائه می‌کنند، ولی برخی از آن‌ها هک شده‌اند و باعث شده است افراد دارایی‌های بسیاری را از دست بدهند.

از سوی دیگر تنوع پول فیات به این معنی است که آن را می‌توان به اشکال مختلف ذخیره کرد. برای مثال، فراهم‌کنندگان سرویس‌های پرداخت‌ مثل پی‌پال، به افراد اجازه ذخیره پول فیات به شکل دیجیتال را نیز می‌دهد. بانک‌ها نیز مسئول مراقبت از ارزهای فیزیکی هستند. رمزارزها و پول‌های فیات با ویژگی‌هایی همراه هستند که باعث می‌شود بدون در نظر گرفتن صلاحیت آن‌ها، به آن‌ها به شکل وسیله‌ای برای سواستفاده دولت‌ها نگاه نشود. با این ‌حال، معایبی نیز دارند و در سراسر دنیا مناقشاتی در مورد کاربرد هر یک از این ارزها وجود دارد.

سخن آخر

در مقایسه پول فیات و ارز دیجیتال می توان گفت : هرچند ارزهای دیجیتال در چند سال اخیر جایگاه مناسبی در اقتصاد جهانی پیدا نموده اند ، اما هنوز هم ارز فیات رایج‌ترین سیستم مالی در دنیاست. دلار، پوند و یورو با توجه به کشورهای چاپ کننده‌ی آن‌ها که همگی اقتصادهای قدرتمندی دارند . هنوز مهم‌ترین رکن فعالیت‌های اقتصادی در گوشه و کنار دنیا هستند. این ارزها هرچند تاریخچه سفیدی ندارند و مشکلات فراوانی تا به اینجا برای کشورهای مختلف و اقتصاد آن‌ها ایجاد کرده‌اند، اما هنوز هم پذیرش عمومی بیشتری نسبت به ارزهای دیجیتال در دنیا وجود دارد .

با این وجود به نظر می رسد زمان زیادی لازم است تا مردم دنیا به جای پولهای فعلی قابل لمس ، پولهایی را که به صورت یک کد نوشتاری تولید می گردند را بپذیرند . به هر حال همچنان آینده هر دوی این نظامهای مالی در پرده ای از ابهام قرار دارد تاریخچه ارز فیات و آینده مشخص خواهد کرد کفه ترازو در سالهای بعد به سمت کدامیک سنگین تر شده و توانایی تسخیر بازار های مالی را بدست می آورند .

تاریخچه ارز فیات

تتر نوعی ارز ترکیبی و پایدار بوده که امروزه به یکی از محبوب ترین رمزارز ها تبدیل شده، ارزش تتر به ارزش ارز های فیات وابسته است.
تاریخچه این ارز دیجیتال به سال 2014 میلادی باز می گردد، در آن سال "رئال کوین" تتر را راه اندازی کرد، نام این ارز دیجیتال از شرکت پشتوانه آن گرفته شده، لازم به ذکر است که خرید و فروش تتر از سال 2015 میلادی آغاز شده است.

توکن های تتر

محبوب ترین توکن تتر، USDT نام دارد و ارزش آن برابر با دلار است، هر یک USDT برابر با 1 دلار آمریکا بوده و قیمت آن حتی یک سنت هم با دلار تفاوت ندارد. از لحاظ ارزش می توان تتر را به عنوان دلار رمزنگاری شده معرفی کرد.
جالب است بدانید که تتر، توکن دیگری به نام EURT دارد که در واقع برابر با 1 یورو می باشد.

به طور کلی می توان گفت که تتر یک رمزارز جدید و مبتنی بر بلاک چین بوده و توکن ها مختلف آن ارزشی برابر با ارز های بین المللی مثل دلار و یورو دارند، باید بدانید که معادل ارزش دلاری یا یورویی این ارز در حساب بانکی نگهداری شده و در واقع پشتوانه تتر است.
ویژگی بسیار مثبت تتر دوری از نوسانات ارز های دیجیتال مثل بیت کوین می باشد، ارزش تتر همیشه ثابت بوده و مانند بیت کوین تغییرات زیادی ندارد، نوسانات تتر وابسته به قیمت دلار می باشد، به همین دلیل برای معاملات بزرگ بسیار مناسب است.

پول فیات یا پول بدون پشتوانه چیست و چرا به وجود آمد؟

پول، تکه‌ای کاغذ یا سکه‌ای فلزی است که تنها به خاطر بار ارزشی که به دوش می‌کشد، مهم و خواستنی به شمار می‌رود. در واقع، ما نه تکه‌های کاغذ بلکه ارزشی که آن‌ها برایمان به ارمغان می‌آورند را دوست داریم. اعتبار پشت کاغذها به ما کمک می‌کند تا چیزهایی که نیاز داریم را بخریم، به جاهایی که می‌خواهیم سفر کنیم و آن اعتبار را با ارزش چیزهایی که دوستشان داریم تاخت بزنیم. اما داستان این اعتبار از کجا آغاز می‌شود؟ چه چیزی به کاغذی که در دست ما قرار دارد ارزش می‌دهد؟ و مهم‌تر از همه، چرا این ارزش، ثابت نیست و گذر زمان یا شرایط مختلف، اعتبار آن را دست‌خوش تغییر می‌کند؟ در این مقاله از خانه سرمایه به سراغ «پول فیات» یا «پول بدون پشتوانه» می‌رویم تا از ماجراهای پشت پرده اعتبارها سر در بیاوریم.

ویکتور هوگو:

هیچ چیزی به اندازه جیب خالی انسان را ماجراجو نمی‌کند.

استاندارد طلا چیست؟

تا مدت‌های طولانی، طلا تنها و بهترین پشتوانه برای پول‌هایی بود که در میان مردم دست به دست می‌گشتند. چه زمانی که مردم با حواله‌های کاغذی کار می‌کردند و چه زمانی که بانک‌های مرکزی شکل گرفتند، این تناسب بین ذخیره طلای انباشته در انبارها یا خزانه‌ها و اسکناس یا حواله‌ای که در دست مردم بود، وظیفه انتقال ارزش را در اختیار داشت. به زبان ساده‌تر، سکه فلزی یا اسکناسی که در دست مردم بود، سند مالکیت طلایی بود که در خزانه یا انبارها وجود خارجی داشت. این سبک از انتقال ارزش تا زمانی که در محدوده یک کشور اعمال می‌شد، به خوبی کار خودش را انجام می‌داد. اما وقتی پای مبادله این ارزش بین کشورهای مختلف به این میدان باز شد، شرایط تغییر کرد. بدون شک، هیچ کشوری نمی‌تواند به تنهایی تمام نیازهای خود را تامین کند و تجارت، بخشی جدایی ناپذیر از روابط صلح‌آمیز میان ملت‌ها به شمار می‌رود. حالا نیاز اساسی، بهینه‌سازی این اعتبارها برای افزایش تجارت‌های بین‌المللی بود.

همان‌طور که کشور «A» روش خودش را برای اعتباردهی به حواله‌ها و اسکناس‌ها داشت، کشور «B» هم از روشی مخصوص به خود استفاده می‌کرد. حالا مسئولان هر کشور باید کاری می‌کردند که پول‌هایشان در کشورهای دیگر نیز از اعتبار کافی برخوردار باشند و تاجران خارجی با خیالی راحت و به سادگی از آن‌ها استفاده کنند. در نتیجه، هر کشور باید یک روند استاندارد برای ارزش پولش در نظر می‌گرفت و آن را اعلام می‌کرد. به همین دلیل، مفهومی به نام «استاندارد طلا» در میان کشورهای مختلف شکل گرفت. به این ترتیب که دولت هر کشور، یک نرخ مبادله ثابت را اعلام می‌کرد و در ازای دریافت مقدار مشخصی پول کاغذی یا سکه فلزی، مقدار ثابتی طلا می‌پرداخت.

چرا پول فیات یا پول بدون پشتوانه شکل گرفت؟

اجرایی شدن استاندارد طلا توانست بسیاری از مشکلات را حل کند. معامله‌های بین تجار خارجی به راحتی صورت می‌گرفت و هر کسی می‌توانست در هر زمانی که می‌خواست، پول‌های خود را به طلا تبدیل کند. اما این عرضه نامحدود طلا توسط دولت‌های مختلف نتوانست مدت زیادی دوام بیاورد. علت‌های گوناگونی مانع این کار شدند؛ مثلا:

• آغاز جنگ‌های جهانی و کم شدن ذخیره‌های مالی کشورها به علت هزینه‌های جنگ
• نایاب بودن معدن‌های طلای جدید
• احتکار طلا توسط مردم
• محاسبه‌ای بودن نرخ طلا (در واقع، نرخ ثابتی که در استاندارد طلا تعریف شده بود، هیچ وقت به معنای واقعی اجرا نشد. در عوض، دولت‌ها سعی کردند که نرخ مناسبی برای این مبادله اعلام کنند اما نتوانستند.)

کار با استاندارد طلا آن‌قدر سخت شد که کم‌کم تا دهه هشتاد میلادی به طور کامل از میان رفت و در سال ۱۹۷۱ به تاریخ پیوست. اما بدون این استاندارد، چه چیزی می‌توانست اعتبار کاغذهایی که با نام پول می‌شناختیم را به آن‌ها بازگرداند؟ دولت‌ها و اقتصاددان‌ها به راه‌حلی جایگزین رسیدند و آن «پول بدون پشتوانه» بود.

آدام اسمیت:

بدون شک، جامعه‌ای که بخش اعظم آن فقیر و بیچاره هستند، نمی‌تواند شکوفا و سعادتمند باشد.

جدایی پول از طلا

وقتی پول از یار دیرین خود یعنی طلا جدا شد، دو بازار متفاوت از اعتبارات شکل گرفتند. بازار اول، دولت بود که پول ملی و قدرت چاپ اسکناس را در اختیار داشت و دیگری بازار بود که با در اختیار داشتن طلا، قدرت معامله و تعیین ارزش لحظه‌ای آن را در دست گرفت. دولت‌ها می‌توانستند بسته به نیاز خود پول چاپ کنند و در عوض، دخالتی در معاملات بازار طلا نداشته باشند. در حقیقت، چیزی که ارزش پول ملی جدید را – که پشتوانه‌ای طلایی رنگ به دنبال نداشت – تعیین می‌کرد تلاش دولت‌ها برای کاهش هزینه‌های خود، اجرای سیاست‌گذاری‌های خارجی و داخلی کارآمد، کنترل نرخ بهره، بهبود وضعیت اقتصادی کشور، تصمیم‌گیری درباره میزان عرضه‌ پول و تغییر سیاست‌های مالیاتی بود. به همین علت، گاهی می‌بینیم که ارزش پول کشورهای فقیر در مقابل کشورهای ثروتمندی که با واحد پول دلار کار می‌کنند، بسیار پایین است. در واقع، کاهش ارزش پول ملی یک کشور به معنای وجود مشکلاتی است که بر بدنه اقتصادش سنگینی می‌کند.

اولین حرکت برای استفاده از پول بدون پشتوانه

بر خلاف ظاهر غربی پول فیات، آغاز آن از شرق بوده است. در قرن ۱۱ میلادی اولین کسانی از پول بدون پشتوانه در معاملات خود استفاده کردند، «خاندان یوآن» در چین بودند. با کمبود طلا، تلاش‌ها برای پیدا کردن یک جایگزین برای آن ادامه یافت. کشورهای مختلف بسته به منطقه جغرافیایی و منابع در دسترسشان، کالاهایی را جایگزین طلا کردند و در واقع به عنوان پول از آن‌ها استفاده می‌کردند. مثلا در انگلستان قرن ۱۱ و در زمان پادشاهی هنری اول، از چوب به عنوان پول استفاده می‌شد یا در مستعمره پیشین فرانسه به نام «فرانسه نو» از پوست خز به جای پول استفاده می‌کردند. مزیت‌های پول فیات مثل عدم وابستگی به طلا، عدم محدودیت و راحتی در استفاده، کم‌کم بیشتر کشورها را به استفاده از آن تشویق کرد.

خطرهای استفاده از پول فیات

سه متهم اصلی در پرونده خطرهای پول بدون پشتوانه به چشم می‌خورند:

از زمان ایجاد پول‌های بدون پشتوانه، تورم با آن هم‌نشین بوده است. دولت‌ها با چاپ پول‌هایی که نمی‌توانستند ارزشی برای آن‌ها ایجاد کنند، درگیر مفهومی به نام تورم شدند. به زبان ساده، تورم یعنی کاهش درصد پشتوانه‌دار از پول ملی نسبت به درصد پول خلق ‌شده که باعث افزایش شاخص قیمت – معمولا افزایش قیمت مصرف‌کننده – می‌شود. وجود تورم بالا باعث می‌شود که نرخ جمعیت افراد فقیر در جامعه افزایش پیدا کند. چون تورم به افراد دارای درآمدهای پولی ثابت – مثل حقوق بگیرها – ضرر می‌زند و از قدرت خرید آن‌ها می‌کاهد. اما در مقابل، به نفع بیشتر کسانی تمام می‌شود که درآمدهای پولی متغیر دارند. علاوه بر این، تورم، هزینه‌های عمومی دولت را افزایش می‌دهد و دولت را مجبور می‌کند که برای جبران این کسری بودجه به سراغ قرض گرفتن پول از بانک مرکزی برود. روشن است که این راه‌حل‌ها به جای خاموش کردن آتش تورم، آن را بیشتر شعله‌ور می‌کنند. نکته جالب اینجا است که مردم می‌توانند با سرمایه گذاری در بازار بورس، پول خود را از خطرهای تورم دور کنند.

به تمام پول‌هایی که خارج از سیستم بانکی در حال گردش هستند، «نقدینگی» گفته می‌شود. اگر حجم نقدینگی با میزان تولید کالا و خدمات متناسب نباشد – یعنی دچار افزایش غیرمعمول نقدینگی در میان مردم باشیم – ضربه بزرگی به اعتبار پول‌ بدون پشتوانه زده می‌شود. چون با افزایش نقدینگی، تقاضا برای دریافت کالا و خدمات به شدت بالا می‌رود و اگر چرخه تولید و ارائه خدمات، نتواند در کوتاه مدت به این تقاضا پاسخ دهد در آن صورت بر آتش تورم، دامن زده می‌شود.

یکی دیگر از خطرهایی که پول بدون پشتوانه را تهدید می‌کند، از بین رفتن دولت‌ها است. چون این دولت‌ها هستند که به علت وجود و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند به پول ملی هر کشور اعتبار و ارزشی مناسب می‌بخشند. اگر دولتی نابود شود، ارزش پول ملی آن نیز به نابودی کشیده می‌شود.

فیدل کاسترو:

هر کشوری باید کاملا آزاد باشد تا نوعی از سیستم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که مناسب می‌داند را برگزیند.

پاسخ به دو پرسش در مورد پول فیات

در ادامه به دو پرسش در مورد پول‌های بدون پشتوانه که شاید در ذهن شما هم شکل گرفته باشند پاسخ می‌دهیم:

• آیا ارزهای دیجیتال هم مثالی از پول فیات هستند؟

اجازه بدهید با شمردن تفاوت‌هایی که بین ارز دیجیتال و پول بدون پشتوانه وجود دارند، راحت‌تر به این پرسش پاسخ بدهیم:

• ارزهای دیجیتال – به عنوان مثال، بیت کوین – کریپتوکارنسی‌هایی مجازی هستند که بر بستر شبکه‌ای بزرگ تاریخچه ارز فیات به نام بلاک چین فعالیت می‌کنند. اما پول فیات، پولی فیزیکی است.
• ارزهای دیجیتال از دهه ۹۰ میلادی روی کار آمدند. اما پول فیات از قرن ۱۱ میلادی در حال گردش است.
• ارز دیجیتال، ارزش‌هایی خارج از محدوده دولت‌ها و کشورها هستند، به صورت جهانی فعالیت می‌کنند و توسط هیچ شخص یا هیچ دولتی کنترل نمی‌شوند. اما پول بدون پشتوانه وابستگی ۱۰۰ درصدی به دولتی که از آن حمایت می‌کند دارد.
• شیوه عمل ارزهای دیجیتال و پول فیات با هم متفاوت است. در انتقال ارزهای دیجیتال، نیازی به حضور فرد دیگر – مثل بانک – نیست و حتی لازم نیست که اطلاعات هویتی خود را افشا کنید. اما برای انتقال پول‌های فیات، شما باید با در دست داشتن اطلاعات کامل هویتی و با استفاده از امکاناتی که شخص سومی مثل بانک در اختیار شما قرار می‌دهد، به انتقال پول بپردازید.
• ارزهای دیجیتالی، عرضه محدودی دارند اما پول‌های بدون پشتوانه – در صورت نیاز دولت‌ها – می‌توانند به صورت نامحدود عرضه شوند که البته آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر بدنه اقتصاد وارد خواهند کرد!
• در ارزهای دیجیتال به دلیل رمزنگاری‌ها، امنیت بسیار بالا و فعالیت بر بستر بلاک چین، امکان کلاه‌برداری به صفر نزدیک شده است. اما جعل اسکناس یا سکه، برای کلاه‌برداران حرفه‌ای، کار چندان سختی نیست.

در نتیجه، پول فیات و ارزهای دیجیتال، دو موضوع متفاوت هستند که فقط در بعضی جنبه‌ها مثل خرج کردن با هم نقطه‌های مشترکی دارند.

• آیا کارت‌ها اعتباری هم می‌توانند نمونه‌ای از پول فیات باشند؟

بله. بیایید یک بار دیگر به مفهوم پول بدون پشتوانه نگاهی بیندازیم. با هم گفتیم که پول فیات، پولی فیزیکی است که از طرف دولت حمایت می‌شود. به همین دلیل، تمام چیزهایی که مفهوم این تاریخچه ارز فیات پول را به شکل‌های گوناگون در خودشان داشته باشند نیز پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند. مثلا چک، حواله، کارت اعتباری، کارت‌های هدیه و … انواع مختلفی از پول فیات هستند.

توقف یا تکامل؟

وجود پول بدون پشتوانه به آن معنی نیست که تمام مشکلاتی که به علت وجود پول‌های با پشتوانه ایجاد شدند، برطرف شده است. از طرفی، وجود مشکلاتی مثل تورم یا افزایش نقدینگی نمی‌توانند به عنوان مانعی برای توقف استفاده از پول فیات عمل کنند. در این زمینه، پیدا کردن راه‌حل مناسب برای کنترل تورم و کاهش نقدینگی، تنها مسیر پیش ‌روی دولت‌ها است تا با مهار تورم، مرهمی بر جسم خسته اقتصاد کشورها – به خصوص کشورهای در حال توسعه – زده باشند. اما مسیر دگرگونی، همیشه باز است. همان‌طور که پول‌های با پشتوانه طلا و حتی خود طلا به خاطر وجود مشکلاتی که داشتند کم‌کم کنار گذاشته شدند، شاید پول فیات نیز با ظهور تعریف جدیدی از پول و ارزش‌گذاری به جوخه بازنشسته‌های مالی بپیوندد. دور از ذهن نیست اگر ارزهای دیجیتال را به عنوان نامزد بعدی این جایگاه در نظر بگیریم.

خلاصه‌ای از آنچه با هم گفتیم

• استاندارد طلا، توافقی بود که در آن تجار و مردم عادی به ازای تحویل مقدار مشخصی از حواله یا پول کاغذی، طلا دریافت می‌کردند. این استاندارد باعث جلب اعتماد تاجران خارجی و افزایش معامله‌های برون مرزی شد.
• کار با استاندارد طلا، دوام زیادی نداشت. چون دولت‌های مرکزی نتوانستند به تعهدات خود در قبال پرداخت طلا به مردم عمل کنند.
• عواملی مانند آغاز جنگ‌های جهانی، کمیاب بودن معدن‌های طلای جدید، احتکار طلا توسط مردم و محاسبه‌ای بودن نرخ طلا، زمینه‌ساز کنار گذاشته شدن استاندارد طلا را فراهم کرد.
• جدایی پول از طلا باعث ایجاد دو بازار متفاوت به نام‌های دولت و بازار معامله گردید.
• اولین حرکت برای استفاده از پول بدون پشتوانه در شرق و به دست خاندان یوآن چین صورت گرفت.
• پول فیات یا پول بدون پشتوانه، تعریف جدیدی از پول است که به علت محدودیت‌های طلا ایجاد شد.
• دولت‌ها مجبور شدند از روش‌هایی مانند کاهش هزینه‌های خود، اجرای سیاست‌گذاری‌های کارآمد، کنترل نرخ بهره، بهبود وضعیت اقتصادی کشور، تصمیم‌گیری درباره میزان عرضه‌ پول و تغییر سیاست‌های مالیاتی برای حمایت از شکل جدید پول، استفاده کنند.
• عواملی مانند تورم، افزایش نقدینگی و از بین رفتن دولت‌ها به عنوان مشکلات استفاده از پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.
• ارزهای دیجیتال، مثالی از پول فیات نیستند و در موارد زیادی مثل قدمت فعالیت، مجازی بودن، فعالیت خارج از کنترل دولت‌ها، انتقال آسان و بدون واسطه، عرضه محدود و امنیت بالا با هم تفاوت دارند.
• کارت‌های اعتباری، چک‌ها، کارت‌های هدیه و مواردی از این دست، مثال‌هایی از پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.

نظر شما چیست؟

با توجه به مطالبی که خواندید آیا می‌توانید یک تعریف ساده از پول فیات داشته باشید؟ به نظر شما، افزودن چه ویژگی‌هایی به ارزهای دیجیتال می‌توانند آنها را به عنوان جانشین خلف پول بدون پشتوانه معرفی کنند؟

پول فیات یا پول بدون پشتوانه چیست؟

پول بدون پشتوانه یا پول دستوری، پول حکمی، پول اعتباری، پول فیات به انگلیسی: Fiat Currency پولی است که توسط دولت‌ها منتشر می‌شود و هیچ پشتوانه کالایی مثل طلا یا نقره برای آن وجود ندارد. نام آن از واژه لاتین فیات به معنی بگذارید انجام شود گرفته شده‌ است.

• توسط دولت آن پول قانونی شده باشد.
• توسط دولت تولید می‌شود و نه دارای ارزش مشخصی است و نه قابل تبدیل به هیچ کالای مشخصی می‌باشد.
• دارای ارزش ذاتی نیست و تنها دلیل استفاده از آن دستور دولت است.

آنچه در این مقاله می‌خوانید

تاریخچه پول فیات

در گذشته کشورهای دنیا فقط اجازه داشتند که در قبال طلایی که از معاملات جهانی وارد خزانه کشور می‌کنند پول چاپ کنند. به ‌این ترتیب نرخ تبدیل طلا به پول هر کشور عدد ثابتی بود و بر همین اساس نرخ تبدیل پول سایر کشورها به همدیگر نیز عدد ثابتی بود. ولی به مرور زمان به دلیل کمبود طلا و مشکلاتی مانند جابجایی طلا بانک ها و دولت ها بر اساس قدرت حکومت و اقتصاد کشور دست به چاپ اسکناس زدند.

اولین استفاده از پول بی‌پشتوانه در قرن ۱۱ در چین بوده‌است. استفاده از آن در سلسله‌های مینگ و یوان رایج بود. سلسله سونگ در چین اولین سلسله‌ای بود که از پول کاغذی استفاده نمود؛ ولیکن این پول کاغذی دارای ارزش ثابتی نسبت به طلا و نقره بود با اینکه در عمل هیچگاه اجازه تبدیل به طلا و نقره داده نمی‌شد. با افزایش چاپ این نوع پول توسط حکومت تورم ایجاد شد. حکومت تلاش زیادی برای کاهش تورم انجام داد ولیکن این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نبود.

سلسله یوان اولین سلسله‌ای بود که تنها از پول کاغذی استفاده نمود. گوبلای خان مؤسس این سلسله از پولی به نام چائو استفاده نمود.

حذف پشتوانه طلا

پس از مدتی و در سال 1929 یکی از بزرگترین رکود‌های اقتصادی دنیا رخ داد که باعث شد تا این نظام پولی جهانی با پشتوانگی طلا کم‌رنگ‌تر شود. برای حل این مشکل در ماه جولای 1944 تعداد 730 نماینده از 44 کشور دنیا متشکل از متفقین، در کنفرانس پولی و مالی ملل متحد یک تفاهم‌نامه جهانی را به امضا رساندند که در آن قرار تاریخچه ارز فیات شد دلار آمریکا به‌عنوان ارز مرجع در مبادلات جهانی اضافه شود و دولت آمریکا نیز در مقابل متعهد شد تا به ازای هر 35 دلار، معادل یک اونس طلا در خزانه خود نگهداری کند و هر زمان هر دولتی درخواست کرد، آمریکا به ازای هر 35 دلار یک اونس طلا به آن‌ها تحویل دهد (طلا به‌عنوان پشتوانه پول). این تفاهم‌نامه به‌عنوان قرارداد برتن وودز (Bretton Woods) مشهور شد.

امروزه اکثر واحدهای پولی، پول فیات هستند و فاقد هرگونه ارزش ذاتی می‌باشند و صرفاً به‌عنوان وسیلهٔ پرداخت از آن‌ها استفاده می‌شود. پول فیات در طول قرن بیستم به‌ خصوص پس از فروریزی سیستم برتون وودز، زمانی که ایالات ‌متحده توقف برابری دلار و نرخ طلا را اعلام کرد، رشد چشمگیری نمود.

پشتوانه پول فیات چیست؟

پشتوانه ارز فیات هر کشوری حکومت و دولت و اقتصاد آن کشور است و چیزی که به آن ارزش می‌دهد، مقبولیت عمومی مردم آن کشور است. یعنی اگر اقتصاد و قدرت دولت کشوری در دنیا قوی‌تر شود، باعث می‌شود تا نرخ ارز آن کشور نیز نسبت به سایر کشورهای دیگر بالاتر برود و دیگر نرخ تبدیل پول به ارز سایر کشورهای جهان یکسان نبوده و همواره درحال تغییر است.

کدام کشورها ارز فیات دارند؟

در حال حاضر بیشتر کشورها ارز فیات دارند. مانند دلار آمریکا که مهم ترین ارز فیات در حال حاضر است.

خطرهای استفاده از پول فیات

مهم‌ترین خطر این نوع پول، تورم سرسام‌آور به دلیل عدم وجود هرگونه محدودیت بر حجم نقدینگی است. پول فیات کنترل اقتصاد را به دست بانک‌‌های مرکزی دولت‌‌ها می‌‌دهد چون آن‌‌ها هستند که میزان چاپ اسکناس را تعیین و کنترل می‌‌کنند. پول بدون پشتوانه می‌تواند یک ارز خوب برای اقتصاد باشد، به شرطی که بتواند برای حفظ ارزش و تسهیل تاریخچه ارز فیات تاریخچه ارز فیات مبادلات به کار بیاید.

یکی دیگر از خطرهایی که پول بدون پشتوانه را تهدید می‌کند، از بین رفتن دولت‌ها است. چون این دولت‌ها هستند که به علت وجود و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند به پول ملی هر کشور اعتبار و ارزشی مناسب می‌بخشند. اگر دولتی نابود شود، ارزش پول ملی آن نیز به نابودی کشیده می‌شود.

پشتوانه ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال نیز مانند دلار آمریکا تاحدی بدون پشتوانه هستند و تنها پشتوانه آن‌ها مقبولیت و محبوبیت عمومی در دنیاست که به آن‌ها ارزش داده است. رمز ارزی مثل بیت کوین به ‌خاطر خاصیت غیرمتمرکز بودن، شفاف بودن و همچنین محدود بودن تعداد آن (غیرقابل چاپ)، هر روز در دنیا طرفداران بیشتری پیدا می‌کند. به‌نوعی می‌توان گفت هر‌چقدر بانک‌های مرکزی دنیا با چاپ پول بدون پشتوانه و بی رویه به مردم خیانت می‌کنند، مقبولیت و ارزش وجود ارزهای دیجیتال را تاریخچه ارز فیات در دنیا تقویت می‌کنند.

آیا بیت کوین یک ارز فیات است؟

بیت کوین ابزاری کارآمد برای انتقال پول از طریق اینترنت می باشد و توسط یک شبکه غیرمتمرکز با مجموعه قوانین شفاف کنترل می شود، بنابراین می توان گفت بیت کوین جایگزینی برای پول فیات توسط بانک مرکزی می باشد. اما بیت کوین هم مشکلاتی دارد و باید صبر کنیم تا ببینیم در آینده چه به سر بیت کوین می آید.